BÀI NÓI CHUYỆN TRONG BUỔI HỌP NGÀY 26.09.2004
Hoàng Đôn Trí
Tạ Thu Thâu là ai? Ai giết Tạ Thu Thâu? Muốn cho thế giới và thế hệ thanh niên VN hiện nay có cái nhìn tốt đẹp hơn về đất nước và lịch sử, các nhà lãnh tụ VN phải làm gì để phục hồi danh dự cho những người Ðệ Tứ và người các đảng phái quốc gia yêu nước khác đã bị đảng CSVN vu cáo và sát hại?1) Tạ Thu Thâu là ai:
Với thời gian, những người quen biết hoặc đồng thế hệ với Tạ Thu Thâu càng ngày càng ít đi, riêng phần tôi tuy không phải là sử gia hay chuyên môn viết tiểu sử nhưng những hình ảnh và kỉ niệm về Tạ Thu Thâu vẫn rõ ràng, sâu đậm. Tôi chỉ là học trò của ông. Tôi mang ơn thầy tôi qua những năm học tại trường Huỳnh Khương Ninh, Ða Kao, đã vạch cho tôi con đường phải đi trong đời.
Tạ Thu Thâu thuộc thế hệ ngay sau Phan Chu Trinh, ông sang Pháp học trong những năm cuối thập niên 20 vào lúc cuộc tranh chấp quyết liệt Staline - Trotski lên đến cao điểm và chi phối mọi phong trào tả phái và cực tả, khuynh hướng mác xít thật và giả. Vì giao tiếp với các phong trào này, Tạ Thu Thâu chịu ảnh hưởng và chọn con đường Tả đối lập như Trotski. Và ông đã chia sẻ số phận thảm khốc của kẻ thua trận ấy, vì trái hẳn với Hồ Chí Minh, ông không chọn Staline. Theo lương tâm và suy tư của ông, Trotski cao cả và hơn xa kẻ chiến thắng Staline vì bản thân Trotski tượng trưng cho công lí và sự thật; bọn cơ hội dĩ nhiên luôn theo phò kẻ chiến thắng, nhưng ngày nay thời gian đã cho chúng ta thấy rõ Staline là người tồi tệ hung ác vào bậc nhất trên thế giới. Và tất nhiên ngày trước Tạ Thu Thâu đã trả đắt giá sự chọn lựa ấy: bằng chính mạng sống của mình.
Tháng sáu năm 1930, ông tổ chức cuộc biểu tình trước điện Elysée cùng các bạn phản đối việc nhà nước thuộc địa xử chém những vị anh hùng Yên Bái là Nguyễn Thái Học và 13 đồng chí. Bị trục xuất về Sài Gòn, Tạ Thu Thâu và các bạn mưu sinh bằng nghề dạy học ở vài trường tư không được cảm tình của nhà nước thuộc địa.
Tại trường HKN trong những năm 34, 35 và 36 tôi học trung học đệ nhị cấp với thầy Tạ Thu Thâu dạy môn Ðạo Ðức và Lịch Sử, thầy Phan Văn Hùm dạy môn Việt Văn, thầy Trần Văn Thạch dạy Pháp văn... Ðó là những ông thầy thất thường và cực kì độc đáo. Thất thường vì các thầy vắng mặt luôn, vắng mặt vì bị ngồi tù thực dân. Ðộc đáo vì nhân cách ngoại hạng và đường lối mô phạm. Thầy Thâu, trách nhiệm môn Đạo Đức và Lịch Sử, thầy dạy chúng tôi tuy kết án thực dân đế quốc Pháp nhưng kính trọng và yêu mến những người Pháp như Victor Hugo và Jean Jaurès, thầy trích dẫn thánh kinh thiên chúa để dạy chúng tôi bài học về thương yêu đồng loại, về tính khoan dung độ lượng như lời Jésus: ai chưa từng phạm tội hãy ném viên đá đầu tiên vào người đàn bà ngoại tình này, và bài học về ý chí: việc càng khó thì càng là lí do thúc giục ta phải làm cho được. Những bài học như thế quả là sai lầm, mâu thuẫn dưới mắt những kẻ cuồng tín và giáo điều chủ trương dùng bạo lực và áp dụng triệt để đường lối xoá sạch quá khứ.
Có những con người hiếm quý dù trong đời chỉ gặp được một lần thôi, ta cũng mãi mãi ghi nhớ, thầy Thâu tôi là người như thế, thầy cương quyết cứng rắn về nguyên tắc nhưng mềm dẻo, vị tha trong giao tiếp nhân văn, vì vậy thầy được bạn bè, cũng như nhiều người đồng thời kính trọng và yêu mến, kể cả những người không đồng quan điểm chính trị với thầy.
2) Ai là kẻ sát nhân?
Cho nên vào đầu năm 1946, tin Tạ Thu Thâu và các đồng chí từng ngồi tù Côn đảo với ông bị thảm sát đến với chúng tôi như sét đánh ngang tai, chúng tôi bàng hoàng và căm phẫn. Và vì thế, khi chủ tịch chính phủ lâm thời VN Hồ Chí Minh sang Pháp thương nghị, các bạn bè Việt Pháp đồng ý cử tôi làm đại diện đến chất vấn ông chủ tịch tại khách sạn Lutecia. Ai là người đã (ra lệnh) sát hại Tạ Thu Thâu? Vào thời buổi ấy đặt câu hỏi như thế, tại Việt Nam với một chính phủ không do dân bầu một cách dân chủ sẽ bị nguy hiểm đến tính mạng, nhưng ở nước Pháp, tôi không phải sợ gì.
Hôm ấy, chủ tịch đón tôi với nụ cười tươi tắn thân thiện. Với nhiều kính cẩn, nhưng câu hỏi đầu tiên của tôi là: Thưa chủ tịch, vì sao chủ tịch giết Tạ Thu Thâu?
Sau một khoảnh khắc ngạc nhiên và bối rối tột độ vì câu hỏi quá trực tiếp và bất ngờ này, ông chủ tịch đã trả lời rằng "Tạ Thúc Thâu (tôi không hiểu vì sao chủ tịch lại phát âm Tạ Thúc Thâu?) là người tốt và đã bị giết lầm, nhưng tại sao lúc này anh lại gây rắc rối và chia rẽ chỉ vì cái chết của một cá nhân nào đó trong khi tại VN mỗi ngày có đến hàng trăm người chết?".
Tôi trả lời: "Tạ Thu Thâu không phải là một cá nhân nào đó mà là một người đại diện cho rất nhiều người, mà cho dù ông ấy có là một cá nhân nào đó đi nữa, ông ấy cũng không có lí do để bị sát hại như thế. Jean Jaurès cũng là một cá nhân đã bị sát hại và hậu quả lịch sử trước mắt thế nào ai cũng rõ!"
Nhưng chủ tịch dường như không nghe thấy những gì tôi nói, ông đã mau mắn nở lại nụ cười thân thiện và trao tặng cho tôi một quả táo lớn để từ giã.
Ngày hôm sau, tôi lại được một nhân vật quan trọng hàng thứ nhì cho tiếp kiến. Ông Tôn Ðức Thắng. Thật là một tình cờ ngộ nghĩnh, Tôn Ðức Thắng không ngờ rằng trước đây tôi biết ông ấy trong một dịp vô cùng đặc biệt. Năm 1939, Tôn Ðức Thắng và vài người khác bị bắt trong vụ án mạng ở đường Barbier, lí do cuộc án mạng là thanh trừng đồng chí về tội phản bội. Tôn Ðức Thắng bị kết án 20 năm khổ sai. Tôi đã dịch lá thư khiếu nại của gia đình ông, hình như là do mẹ ông viết, gửi cho tổng thống Pháp xin ân xá vì Tôn Ðức Thắng "vốn là người hiền lành, chỉ thích câu cá, không thể chịu một bản án nặng như thế". Không ngờ năm sáu năm sau tôi được gặp mặt. Quả thật trước mặt tôi là Tôn Ðức Thắng với vẻ bên ngoài hiền lành che dấu một tấm lòng dũng cảm, tôi không hỏi gì nhiều, nhưng ông nói với tôi như sau: "trong những năm tù Côn đảo, có hai người khiến ông khâm phục và quý trọng đó là Ngô Gia Tự và Tạ Thu Thâu".
Như vậy, ngay từ năm 1946, hai lãnh tụ lớn của Việt Minh không công nhận mà cũng không chối rằng họ đã ra lệnh giết Tạ Thu Thâu.
Các chi tiết về vụ xử tử Tạ Thu Thâu cũng như những vụ ám sát các người Đệ Tứ khác không ai biết được đích xác người ra lệnh, kẻ sát nhân, ở chỗ nào, ngày nào. Những cái chết oan khiên ấy vẫn còn ám ảnh kẻ sống sót và chắc chắn hãy còn trong trí nhớ kẻ cầm quyền hiện còn sống, họ phải thấy rằng thứ phương pháp hành động sát nhân ấy di hại đến tinh thần của cả dân tộc. Một dân tộc đi tiêu diệt những thành phần tinh hoa của chính mình trong quá khứ sẽ không bao giờ có tương lai.
Không thể trách những nhà lãnh đạo hiện nay vì đa số hãy còn trẻ hoặc chưa sinh ra vào thời điểm ấy, nhưng muốn cho thế hệ thanh niên ngày nay thấy lại một nước Việt Nam đáng yêu và để lấy lại lòng tin cũng như ngưỡng mộ của thế giới với đất nước và con người VN vì cuộc đấu tranh can cường cho độc lập lâu dài trước kia, những trang sử cần phải được viết lại cho đúng với sự kiện đã xảy ra với những nguyên nhân sâu xa và đích thực.
Những người Việt Nam rất can đảm nhưng liệu họ đủ can đảm nhìn vào sự thật đau đớn, nhìn nhận rằng có những người VN thật sự yêu nước đã bị giết chỉ vì quyết tâm giữ vững quan điểm chính trị và tinh thần tự do cũng như giữ vững độc lập tư duy và độc lập trí thức. Hơn thế nữa, duới mắt thế giới hiện tại, việc sát hại trong một hoàn cảnh mờ ám, hèn nhát, những người trí trức vô tội không thể tự vệ vì chỉ có bàn tay không, là tội ác diệt chủng, đáng bị truy tố trước toà án La Haye.
Ðể thật sự phục hồi danh dự của những người chết vì quyết giữ tự do tư tưởng và độc lập trí thức ấy, nhà nước hiện tại phải chính thức công nhận rằng chính đảng đã ra mệnh lệnh sát hại và xác nhận đảng đã vu khống, bôi bẩn những kẻ yêu nước; nhà nước phải công nhân tư tưởng cách mạng của những nhà ái quốc này, nhà nước phải xác nhận sự hi sinh, tù đày của họ trong nhà tù thực dân đế quốc đồng thời phải phục hồi danh dự và bồi thường cho gia đình nạn nhân cũng như thân nhân hàng chục năm nay đành sống trong đau khổ và nhục nhã. Bởi vì họ đã chết đến hai lần: lần thứ nhất khi bị vu khống là Việt gian thân Tàu, thân Nhật, theo phát xít, theo chân đế quốc và bị giết lần thứ hai khi tên tuổi bị bôi xoá.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã công khai xin lỗi nhân dân sau vụ cải cách ruộng đất đẫm máu. Cho dù là hơn 400 năm sau, Ðức Giáo Hoàng Jean Paul II cũng đã công khai tạ lỗi với Galilée và với vô số nạn nhân của Toà Án Giáo Đình ngày xưa. Còn nhà cầm quyền VN hiện tại, liệu có dám công khai phục hồi danh dự và trả lại chỗ đứng xứng đáng trong lịch sử chính thức cho những nhà ái quốc tầm cỡ trong cuộc đấu tranh chống thực dân? Những người yêu nước đủ các thành phần thuộc mọi phong trào yêu nước kể cả trốt kít nhưng lại là những nạn nhân của chủ nghĩa Stalin.
Ở Việt Nam ngày nay có đường Tôn Ðức Thắng, thì lẽ ra tại Sài Gòn, lẽ ra trên khắp ba miền đất nước Việt Nam phải có những đường phố mang tên Tạ Thu Thâu, Phan Văn Hùm, Trần Văn Thạch... nơi họ đã thương yêu và tranh đấu bằng cuộc đời và bằng cả mạng sống của mình.
Paris, ngày 26 tháng 9 năm 2004
(Phan Thị Trọng Tuyến dịch từ bản tiếng Pháp)
http://www.tusachnghiencuu.org/essay/hdt260904.htm(Phan Thị Trọng Tuyến dịch từ bản tiếng Pháp)
***
Tìm hiểu cái chết của Tạ Thu Thâu
Trich tu Dan Chu -Tấn Đức
Tạ Thu Thâu là một nhà yêu nước, một nhà cách mạng vĩ đại Việt Nam đầu thế kỷ XX. Nhưng, tên tuổi của ông, dù gắn liền với cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp trong hai thập niên 30 và 40, lại ít được giới trẻ Việt Nam biết đến, nhất là những người sinh ra và trưởng thành ở miền Bắc ỏỏxã hội chủ nghĩaõõ. Sử đảng và các văn kiện chính thức của đảng Cộng sản Việt Nam chỉ nhắc đến ông và các đồng chí của ông bằng những lời lẽ bỉ thử, miệt thị và tồi tệ, như ỏỏtay sai cho đế quốc Phápõõ, ỏỏmật thám cho phát-xít Nhậtõõ...
Vậy, sẽ không vô ích nếu chúng ta điểm qua đôi nét về cuộc đời sáng lạn và cái chết bi thảm của một nhà cách mạng ưu tú, đã từng được ỏỏỦy ban nước Pháp của kiều dân, nước Pháp của tự doõõ (France Des Immigrés, France Des Libertés) chọn để đăng ảnh và tiểu sử trên một bức tường lớn trong một cuộc triển lãm long trọng ở Vòm trời hữu nghị (Arche De La Fraternité) tại khu La Défense (Paris) nhân kỷ niệm 200 năm Đại cách mạng Pháp vào năm 1989.
Tiểu sử giản yếu của Tạ Thu Thâu.
Nhà cách mạng Tạ Thu Thâu sinh năm ngày 5-5-1906 tại Tân Bình (Long Xuyên), là con thứ tư trong một gia đình đông con và nghèo khó. Từ năm 11 tuổi, sau khi thân mẫu qua đời, ông đã vừa học vừa phụ việc cho cha để nuôi sáu miệng ăn. Sau khi tốt nghiệp phổ thông, ông dạy học ở Sài Gòn và tham gia những tổ nhóm thanh niên yêu nước, trong đó có đảng Annam trẻ (Jeune Annam) năm 1925, sau này bị chính phủ thực dân giải tán. Tạ Thu Thâu coi giai đoạn này trong đời ông là ỏỏgiấc mộng liều mạng của tuổi trẻõõ.
Năm 1926, Tạ Thu Thâu tham gia nhiều cuộc biểu tình phản đối chính phủ Pháp, đòi các quyền tự do, dân chủ cho dân Việt. Qua Pháp tháng 7-1927 khi mới 21 tuổi, theo học ban Khoa học (Đại học Paris), ông gia nhập đảng Việt Nam Độc lập (PAI) của nhà yêu nước Nguyễn Thế Truyền và đảm nhiệm điều khiển đảng này năm 1928 sau khi Nguyễn Thế Truyền về nước. Năm 1929, sau một thời gian hoạt động tích cực chống thực dân trên lập trường một người quốc gia, ông tiếp xúc với Tả đối lập Pháp và được Alfred Rosmer - một người bạn, người đồng chí, học trò của Trotsky - giới thiệu vào tổ chức này. Từ đó trở đi, ông trở thành lãnh tụ trốt-kít Việt Nam đầu tiên, cùng các đồng chí của ông là Huỳnh Văn Phương và Phan Văn Chánh.
Ngày 20-5-1930, Tạ Thu Thâu cùng một số kiều dân Việt ở Pháp tham gia cuộc biểu tình trước điện Elysée (dinh Tổng thống Pháp), phản đối việc thực dân Pháp xử tử các chiến sĩ yêu nước Việt Nam Quốc dân đảng ở Yên Bái. Sau đó, ông bị bắt cùng 18 Việt kiều khác và bị trục xuất về Việt Nam vào cuối tháng 5.
Trong vòng 15 năm kể từ khi về nước đến khi bị ám hại vào năm 1945, Tạ Thu Thâu là một lãnh tụ ái quốc lừng danh ở Việt Nam. Là người tổ chức và lãnh đạo phong trào Tả đối lập trốt-kít, sau đổi thành Đông Dương Cộng sản đảng, ông hoạt động cách mạng bằng mọi phương tiện như xuất bản tờ Vô sản (tháng 5-1932), làm báo Pháp ngữ La Lutte (Tranh đấu; tháng 4-1933), ứng cử Hội đồng thành phố Sài Gòn (tháng 5-1933), tranh cử Hội đồng quản hạt Nam Kỳ (tháng 4- 1938)... Từ năm 1932 đến 1940, Tạ Thu Thâu bị bắt 6 lần và bị kết án 5 lần, tổng cộng 13 năm tù và 10 năm biệt xứ.
Cuối năm 1944, sau khi được phóng thích từ Côn Đảo, ông dự định thành lập đảng Xã hội Thợ thuyền. YÙ định ấy đã không thành vì đầu tháng 9-1945, trên đường về Nam sau khi đã bắt liên lạc với một số đồng chí ở Bắc Bộ nhằm xuất bản tờ Chiến đấu, cơ quan ngôn luận của đảng Xã hội Thợ thuyền miền Bắc, ông bị Việt Minh đón đường và sát hại trên một cánh đồng bên bờ biển Mỹ Khê (tỉnh Quảng Ngãi) khi mới 39 tuổi.
Chẳng những là một nhà cách mạng kiên cường, Tạ Thu Thâu còn là một cây bút sắc bén (ông có tài viết Việt văn cũng như Pháp văn), một diễn giả xuất sắc, một trí thức có uy tín, tính tình ôn hòa, nhã nhặn. Những người từng biết ông, sau này đều nhắc đến ông với lời lẽ kính trọng. Tên ông đã được đặt cho một con đường ở gần chợ Bến Thành, Sài Gòn: 10 năm sau ngày ỏỏgiải phóng miền Namõõ, con đường ấy mới bị đổi tên.
Ai là người đã ra lệnh ám sát Tạ Thu Thâu?
Có thể không bao giờ chúng ta có lời giải đáp chính xác cho câu hỏi này. Một chỉ thị như thế, dù có tồn tại trên văn bản, chắc chắn cũng đã bị thiêu hủy. Trên phương diện này, ỏỏngười anh lớnõõ Liên Xô đã đặt ra một tiền lệ đáng ỏỏnoi theoõõ cho tất cả các ỏỏchư hầuõõ khác trong khối ỏỏxã hội chủ nghĩaõõ: ngay từ năm 1920 (tức là khi Lenin còn sống và còn tỉnh táo), đã có một chỉ thị được chuẩn y nhằm cấm ngặt việc ỏỏđưa những nghị quyết trong các vấn đề quan trọng nhất của Bộ Chính trị vào biên bản chính thức của các phiên họp Bộ Chính trịõõ. Trong những năm về sau, đảng Cộng sản Liên Xô đã đưa ra hàng loạt chỉ thị, nghị quyết để ỏỏmật hóaõõ hoặc dấu tịt bằng chứng về những tội lỗi tầy trời của họ trước giới sử học và trước đời sau.
Nên nhớ rằng đảng Cộng sản Liên Xô đưa ra quyết định trên vào năm 1920, tức là khi nước Nga - Xô-viết đã thoát khỏi tình thế hiểm nghèo do cuộc can thiệp của các nước ỏỏtư bảnõõ và sự chống đối của lực lượng Bạch vệ trong nước gây ra. Ở Việt Nam, vào nửa cuối năm 1945, khi chính quyền Việt Minh còn đang trong cảnh ỏỏtrứng nướcõõ và khi những người trốt-kít yêu nước bị coi là ỏỏtay sai đế quốcõõ, ỏỏtay sai cho phát-xít quốc tếõõ..., phải ỏỏtriệt ngayõõ và ỏỏtrừng trị đích đángõõ, thì quyết định ám sát Tạ Thu Thâu và các lãnh tụ trốt-kít khác hẳn phải được coi là một ỏỏnghị quyết quan trọngõõ và đáng để ỏỏmật hóaõõ trước hậu thế. Mà cách ỏỏmật hóaõõ hữu hiệu nhất, là phi tang, là xóa bỏ mọi chứng từ giấy tờ, là thủ tiêu mọi nhân chứng, thậm chí thủ phạm, trong chừng mực có thể.
Phục hồi lịch sử sau ngần ấy năm, nhất là lịch sử của một thời kỳ vô cùng rối rắm và phức tạp như những năm 1945-1946, không phải là chuyện dễ. Nhiều khi, chúng ta chỉ có thể dựa vào những nguồn tin ỏỏtruyền khẩuõõ theo lời thuật lại của dân chúng. Những ỏỏnhân chứngõõ thời ấy, nếu có, giờ đây cũng đều trên ngưỡng ỏỏthất thậpõõ. Họ có thể nhớ lại và thuật lại một cách chính xác những gì đã xảy ra không? Dưới tác động của tình hình chính trị ở Việt Nam, những thông tin họ đưa ra có thể coi là xác tín đến mức nào? Đó là những câu hỏi và những nghi ngờ thường lệ mà chúng ta phải đặt ra trước vấn đề cái chết của Tạ Thu Thâu, cũng như bất cứ một ỏỏnghi ánõõ lịch sử nào, được coi là ỏỏvết trắngõõ trong lịch sử Việt Nam cận đại và đương đại.
Đảng Cộng sản Việt Nam, trong các văn kiện chính thức, đều cho rằng việc triệt hạ các chiến sĩ yêu nước trốt-kít là một ỏỏthắng lợi lớnõõ của đảng. Nhưng, trong khi không tiếc lời xuyên tạc và phỉ báng hoạt động ái quốc của các tổ chức trốt-kít, dường như không bao giờ họ đả động đến việc ỏỏthắng lợi lớnõõ ấy đã được thực hiện trong thực tế như thế nào. Một bài báo mang tính tổng kết những ỏỏthắng lợi oanh liệtõõ trong năm 1945 của đảng Cộng sản Việt Nam trong việc đàn áp và tiêu diệt các tổ chức trốt-kít, cũng chỉ nói rất chung chung: ỏỏBáo chí của ta đã nghiêm khắc lên án bọn trốt-kít. Nhân dân ta đã vạch trần bộ mặt phản động của chúng, chính quyền nhân dân đã trừng trị đích đáng bọn trốt-kít... Cách mạng tháng Tám năm 1945 đã cuốn đi số lớn phần tử trốt-kít thối nátõõ. Không hề có một chữ về những chủ nhân của ỏỏthắng lợi oanh liệtõõ đó!
Lần theo dấu sự thật, sử gia Daniel Hémery, một cựu đảng viên cộng sản Pháp, là người có những cố gắng lớn trong việc tái tạo sự thật về cái chết của Tạ Thu Thâu và các đồng chí của ông. Là một nhà nghiên cứu sử chuyên về đề tài Việt Nam, ông đã viết rất nhiều sách vở về lịch sử Việt Nam; luận án tiến sĩ của ông cũng lấy đề tài về Tạ Thu Thâu và nhóm trốt-kít ở Việt Nam. Tuy nhiên, do gặp nhiều trở ngại về tư liệu và bằng chứng cụ thể (nhất là sự giấu diếm của đảng Cộng sản Việt Nam), trong những năm của thập kỷ 70, ông mới có thể đưa ra các ỏỏgiả thuyếtõõ và suy luận xem ỏỏgiả thuyếtõõ nào hợp lý hơn cả.
Trong số các tư liệu Việt ngữ, phải đặc biệt nhấn mạnh những tìm tòi của nhóm trốt-kít Việt Nam tại Pháp, dựa trên các sự kiện mới, các văn bản mới được phanh phui, ỏỏbạch hóaõõ, dựa trên lời thuật lại của một số người trốt-kít cựu trào còn sống sót. Những tìm tòi ấy được ông Hoàng Khoa Khôi, người đứng đầu nhóm, tổng kết lại trong bài viết Ai đã ám sát Tạ Thu Thâu và những người trốt-kít Việt Nam?, đăng trên Hồ sơ về phong trào Đệ tứ Việt Nam.
Trong bài viết này, ông Hoàng Khoa Khôi đã lần lượt điểm qua ba ỏỏgiả thuyếtõõ của sử gia Daniel Hémery về người chủ mưu ám sát Tạ Thu Thâu:
1. Tướng Nguyễn Bình, chỉ huy quân đội miền Nam,
2. Trần Văn Giàu và Dương Bạch Mai, hai lãnh tụ công khai của đảng Cộng sản Việt Nam ở Sài Gòn, đồng thời là những người xta-lin-nít khét tiếng,
3. Chính ông Hồ Chí Minh, lãnh tụ tối cao của đảng.
Với những lập luận cùng bằng cớ sắc sảo và đầy tính thuyết phục, tác giả bài viết loại trừ hai khả năng đầu và thiên về khả năng thứ ba. Vì theo ông, chính ông Hồ Chí Minh là ỏỏngười cha tinh thầnõõ của tất cả những cuộc thanh trừng, khủng bố các tổ chức trốt-kít Việt Nam, kể từ khi ông còn lưu lạc ở nước ngoài và hoạt động dưới sự điều khiển của Đệ tam Quốc tế. Chúng ta cũng được biết rằng sáu năm trước khi Việt Minh tổ chức vụ đại thảm sát toàn bộ các chiến sĩ trốt-kít yêu nước, sáu năm trước khi bài Phải triệt ngay bọn trốt-kít! được đưa ra chính thức trên tờ Cờ giải phóng của đảng Cộng sản Việt Nam như một lời hô hào chém giết khát máu, thì ông Hồ Chí Minh, ở nước ngoài, đã dùng những lời lẽ hết sức kích động để kêu gọi ỏỏtiêu diệtõõ những người trốt-kít, ỏỏtay sai của phát-xítõõ, ỏỏbất lươngõõ, ỏỏchó sănõõ, ỏỏbán rẻ tổ quốcõõ... Như thế, ông Hồ Chí Minh và những người nối nghiệp ông sẽ phải trả lời ra sao khi trong một cuộc hội kiến diễn ra vào năm 1946 với nhà văn Pháp Daniel Guérin, người bạn và đồng chí cũ của Tạ Thu Thâu trong Tả đối lập Pháp, ông đã tuyên bố: ỏỏTạ Thu Thâu là người yêu nước tầm cỡ lớn. Tôi khóc cái chết của ông ấyõõ (Ta Thu Thau était un grand patriote, nous le pleurons!)? Nhưng ngay sau đó, ông Hồ Chí Minh đã bồi thêm: ỏỏNhưng tất cả những ai không đi theo đường lối do tôi vạch ra sẽ đều bị bẻ gẫyõõ. Có thể hiểu câu nói thứ hai này - mà ông Trần Văn Giàu, trong một cuộc nói chuyện ở Paris mùa hè năm 1989, đã cho là không đúng sự thật - là một lời thú nhận thành thực về trách nhiệm của ông Hồ Chí Minh về cái chết của Tạ Thu Thâu?
Vụ ám sát Tạ Thu Thâu đã được diễn ra như thế nào?
Ông Hoàng Khoa Khôi, trong bài báo nói trên, đã có một nhận định xác đáng: ỏỏ... người cầm dao hay nổ súng chỉ là người thừa hành, không phải thủ phạm chính. Thủ phạm chính phải tìm trong đám người lãnh đạo đảng Cộng sản Việt Nam, kể cả Hồ Chí Minh. [...] Thủ phạm chính là kẻ đã mài dao, lắp đạn cho đao thủ phủõõ.
Tuy nhiên, để lịch sử được rạch ròi, cũng nên tìm hiểu hoàn cảnh Tạ Thu Thâu bị sát hại và ỏỏvạch mặt chỉ tênõõ cả những kẻ đao phủ trực tiếp này.
Trong vấn đề này, nguồn tư liệu mà chúng tôi hiện có cũng hết sức hạn chế. Sau khi đặt câu hỏi ỏỏở Việt Nam, ai đã hạ sát Tạ Thu Thâu và các đồng chí của ông?õõ, ông Hoàng Khoa Khôi cho biết: ỏỏSau khi điều tra, chúng tôi biết được ba thủ phạm. Họ đều là những người cộng sản. Người thứ nhất là Kiều Đắc Thắng, trách nhiệm Nghiệp đoàn. Người thứ hai là Nguyễn Văn Trấn, đã từng được đi học tập ở Moscow. Người thứ ba tên là Nguyễn Văn Tây, cựu bộ trưởng chính phủ Trần Văn Giàuõõ. Cần nói thêm rằng nhân vật Nguyễn Văn Trấn được nhắc đến ở đây chính là ông Nguyễn Văn Trấn đã mất ít lâu nay, một người cộng sản ỏỏphản tỉnhõõ, tác giả cuốn ỏỏViết cho Mẹ và Quốc hộiỏỏ được nhiều người ưa thích, trong đó ông vẫn dùng nhiều từ ngữ và luận điệu thô thiển, thậm chí bất nhã, khi nhắc đến Tạ Thu Thâu và những người yêu nước trốt-kít ở Việt Nam.
Trong cuốn sách Việt Nam 1920 - 1945 (Cách mạng và phản cách mạng dưới thời thuộc địa) của ông Ngô Văn, một người trốt-kít cựu trào, từng là đồng chí của Tạ Thu Thâu ở Việt Nam, tác giả cũng chỉ viết một cách rất sơ lược: ỏỏ... Thâu lên đường trở về Nam. [...] Dân chúng kể lại khác nhau về những gì xảy ra sau đó. Chúng ta không biết đích xác nơi Thâu bị bắt, nhưng mọi người đều nói là ở Quảng Ngãi và gán cho Việt Minh chịu trách nhiệm. Họ cũng nói về sự nghi ngại của các vệ quân được lệnh bắn Tạ Thu Thâu, khi nghe anh tự bảo vệ trong một vụ gọi là xét xử: anh đã biện minh về cuộc đời cách mạng của mình. Lệnh hô bắn ba lần, cả ba lần các tay súng đều hạ xuống, lúc đó viên ỏỏthẩm phánõõ đã kết thúc bằng một phát súng lục vào lưng (người hạ sát tên là Tư Ty). Đó là vào một ngày đầu tháng Chín năm 1945õõ. Tác giả Trần Ngươn Phiêu trong bài viết Những nhân chứng cuối cùng cho biết thêm: ỏỏ... ông ẶTạ Thu Thâu] bị bắt khi đi ngang qua Quảng Ngãi ngày 18 tháng Tám năm 1945, bị giam ở đình Xuân Phổ và sau đó bị giết ở cánh đồng Dương, bờ biển Mỹ Khêõõ.
Trong số những tư liệu trong tay chúng tôi, riêng chỉ có bài báo nhan đề Tôi thấy Tạ Thu Thâu chết của một người ký tên là Nguyễn Văn Thiệt, đăng trên tờ tuần báo Hồn nước của ỏỏTập đoàn công binh Việt Namõõ (Rassemblement des travailleurs vietnamiens) vùng Paris trong hai số 7 (ngày 30-7) và số 8 (ngày 7-8) năm 1949, là thuật lại một cách chi tiết và kỹ lưỡng về cái chết của Tạ Thu Thâu. Bài báo này đã được đăng lại trong công trình sử học Người Việt ở Pháp 1940 - 1954 của ông Đặng Văn Long, một người trốt-kít cựu trào sống ở Pháp. Trong một số cuộc điện đàm với tác giả cuốn sách, chúng tôi được ông cho biết: theo ông, đa phần những thông tin trong bài báo có thể coi là trung thực. Cũng theo lời ông, cách đây vài ba năm, dường như có người còn gặp thủ phạm hạ sát Tạ Thu Thâu ở Việt Nam.
Chúng tôi xin dẫn nguyên văn bài báo để bạn đọc tham khảo:
ỏỏAi đi ngang Quảng Ngãi vào khoảng tháng 9 năm 1945, cũng biết đến không khí hãi hùng của cái thành phố tự cho mình ỏỏcó tinh thần cách mạng caoõõ ấy.
Các tín đồ Cao Đài, các nhà trí thức, các nhà phú hộ, các nhà cách mạng quốc gia, tất cả những hạng người ấy cùng với vợ, con, anh em họ được Việt Minh cẩn thận chém giết, chôn sống, thiêu cháy, mổ bụng v.v... mỗi ngày theo chính sách ỏỏTru di tam tộc để trừ hậu họaõõ. Người chết nhiều đến nỗi độ ấy ở Hà Nội, tờ báo ỏỏGió mớiõõ của ỏỏTổng hội sinh viênõõ, một tờ báo rất thiên Việt Minh đã phải lên tiếng rằng ỏỏở Quảng Ngãi, ngày ngày đầu người rụng như sungõõ.
Anh Lê Xán, bạn tôi, một đồ đệ của cụ Phan Bội Châu, bị Pháp đày Lao Bảo, vừa được thả ra thì bị Việt Minh Quảng Ngãi bắt lại. Vì sự tình cờ của chiếc xe lửa ngừng lại nghỉ đêm ở Quảng Ngãi (độ ấy đường xe lửa Sài Gòn - Hà Nội bị hư nhiều nơi, xe lửa chạy rất chậm và hay nghỉ dọc đường) nên bắt buộc tôi phải xuống xe định kiếm một quán trọ ở cạnh ga mà nghỉ đêm. Trong lúc ngồi uống nước, sực nhớ đến Lê Xán, tôi tò mò hỏi bà chủ quán tin tức về bạn tôi. Lập tức tôi bị một trinh sát viên mặc áo nâu, đi chân không, đang đứng vớ vẩn ở cửa tóm lấy buộc tôi là đồng lõa với ỏỏtội nhânõõ và điệu tôi về Sở Công an.
Bị giam ở Sở Công an hai hôm, nhốt trong một xà-lim cũ của Pháp, tôi dò hỏi thì được biết tin bạn tôi đã bị xử tử rồi. Nhưng tôi cũng lại biết thêm rằng người ta buộc tôi về tội ỏỏđịnh đến Quảng Ngãi giải vây cho Lê Xánõõ và ngày hôm ấy tôi bị mang đi để giam ở ỏỏmột nơi xaõõ...
Tôi đang lo sợ ỏỏmột nơi xaõõ ấy là cõi âm ti thì chiếc xe ngựa chở tôi và một người lính gác, tay cầm một con dao dài, một quả lựu đạn buộc tòng teng vào giây nịt bằng một sợi lạt, từ từ rẽ vào con đường đi về Phú Thọ. Tôi hết lo bị chém liền vì tôi biết rằng ở làng Phú Thọ, Ủy ban vừa dựng một nhà lao to để chứa cho đủ tội nhân xa thành phố sợ có chuyện bất trắc chăng. Nhưng tôi lại sợ quả lựu đạn đứt giây buộc nên cứ xem hoài.
Nhà lao Phú Thọ xây trên một khoảng đất rộng, trong cùng là một nhà ngang, hai bên hai dãy nhà dọc, giữa sân trường một cột cờ. Mỗi sáng, mỗi chiều đều có tu-huýt thổi để chào cờ, và lính cũng như phạm nhân đều phải đứng dậy, nắm tay phải đưa lên ngang đầu, sẵn sàng hễ ông sếp lao hô ỏỏViệt Nam Dân chủ Cộng hòa!õõ thì tất cả đồng hô: ỏỏMuôn năm!õõ và ỏỏHồ Chí Minh!õõ, thì tất cả ỏỏMuôn năm!õõ.
Phòng giam tôi vuông vức mỗi bề độ hai thước và cùng giam chung với tôi còn có mười sáu người nữa. Tứ bề bít kín, chỉ có một cái cửa để thông với ngoài, nhưng song cửa lại làm bằng mấy cây gỗ lim to quá, gần như khít với nhau, nên khó thở vô cùng. Trong những bạn đồng cảnh ngộ với tôi, tôi còn nhớ có tên Bùi Trọng Lệ trước làm mật thám cho Pháp (sau này y bị xử tám năm tù), và ba người con trai của Tổng đốc Nguyễn Hy. Ba người này bị bắt vì tội ỏỏtrong thời kỳ cách mạng toàn dân mà trong nhà chứa đờn và bài ca ủy mịõõ, và đã bị xử tử một tuần lễ sau khi tôi đến.
Một buổi sáng, tôi đang đứng dựa vào cửa cố thiu thiu ngủ thì bỗng giật mình vì những tiếng ỏỏcác bạnõõ tôi kêu lên: ỏỏTạ Thu Thâu! Tạ Thu Thâu!õõ Tôi tỉnh hẳn người. Tạ Thu Thâu? Trời ơi! Trong bao lâu, khi tôi còn đi học, tôi đã nghe đến tên Người, đã bị mê hoặc vì cái oai hùng của đời Người, dệt toàn bằng tranh đấu, hy sinh và đau khổ. Dưới thời Pháp thuộc, trong lúc các nhà cách mạng khác trốn ở hải ngoại thì Tạ Thu Thâu dám về trong nước hoạt động chánh trị ngay trong nước và chịu tù, chịu tội. Cái tên Tạ Thu Thâu tự bao nhiêu lâu và ngay cả đến bây giờ, luôn luôn gợi ra trong óc tôi hình ảnh của một người ngang tàng khí phách, coi sự tù tội, sự hình phạt về xác thịt như một sứ mệnh thiêng liêng mà Người phải riêng chịu đựng lấy, để giải thoát cho đồng bào. Trên đời mỗi khi thất bại vì một bất trắc gì, tôi thường hay nghĩ tới Người để tìm nguồn an ủi và lý do phấn khởi cho lòng mình.
Các bạn tù của tôi tranh nhau nhìn qua cửa. Từ một phòng giam phía bên kia sân, độ bảy, tám người dân quân mang súng, gươm, lựu đạn và ông chủ tịch làng - vừa là sếp lao thì phải - kéo ra một người đàn ông ốm lỏng khỏng mà tôi nhìn ra ngay là ông Tạ Thu Thâu. Ông mặc một sơ-mi cụt tay có hai túi trên ngực, một cái quần Tây dài, chân đi giày vàng. Áo quần trắng đã bàu nhàu và bẩn thỉu, dây do những vết đen đỏ còn đọng, dấu tích của những sự tra tấn vừa qua.
Râu tóc của ông Thâu rối beng, mặt mày hốc hác, nhưng cặp mắt vẫn bình tĩnh nhìn mọi người, mọi vật - không biết tôi có lầm chăng - miệng ông hơi nhếch một nụ cười.
Các bạn tôi lao xao:
- Lần này thì Tạ Thu Thâu phải chết.
Một người nào đó nói nhỏ:
- Quân khốn nạn!
Tôi gián một con mắt vào khoảng hở giữa hai song cửa, hai tay muốn tét ra cho rộng để nhìn cho rõ đám người hùng hổ đi với ông chủ tịch luôn mồm la hét, nạt người này, cho lệnh kẻ kia và ở giữa, một bóng trắng chập choạng, khập khiễng đi... đi... dễ biến sau mộr rặng cây mà ở đó tôi biết có một khoảnh đất trống gọi là pháp trường.
Tôi bàng hoàng quá đỗi, không còn biết mình tỉnh hay mê. Tôi biết Tạ Thu Thâu bị Pháp bắt vừa mới ở tù ra, thân thể bị tiêm thuốc cho chết xuội đi một bên, nếu không có Chánh phủ Trần Trọng Kim thì ông đã chết trong khám rồi. Một người như Người suốt đời hy sinh cho dân tộc Việt Nam, bị tật nguyền vì dân tộc Việt Nam, thì còn có thể phạm tội gì với quốc gia mà đến nỗi khi Việt Nam vừa mới có ít chủ quyền thì dân Việt Nam liền bắt bớ, đọa đày và xử tử.
Các bạn tôi nói là Tạ Thu Thâu bị buộc về tội phản cách mạng và âm mưu lật đổ chánh quyền, nhưng tra tấn bao nhiêu ỏỏông ta cũng đếch thèm khaiõõ. Bùi Trọng Lệ, đứng cạnh tôi, nói một cách nghiêm nghị quá đến nỗi tôi không cho là một lời mỉa mai:
- Tội Tạ Thu Thâu nặng hơn nữa nhiều. Ông phạm cái tội rất lớn là được dân chúng thương yêu.
Nhưng anh lính gác trước cửa phòng chúng tôi (không hiểu vì sao anh ta lại có cảm tình với tôi và thường hay nói chuyện cùng tôi) anh ta lại nói khác. Theo anh ta thì Ủy ban tỉnh Quảng Ngãi cũng không biết ông Tạ Thu Thâu bị bắt vì tội gì. Chỉ được điện tín của Trần Văn Giầu đánh ra cho các tỉnh, ra lệnh hễ ai gặp Tạ Thu Thâu thì bắt lại. Sau khi Ủy ban tỉnh đánh điện cho Sài Gòn biết là mình đã bắt và giam Tạ Thu Thâu thì liền được lệnh trả lời là phải giết ngay lập tức. Nhưng khi đem ra pháp trường thì ông Tạ Thu Thâu ỏỏdiễn thuyết cho mấy người lính, ông nói hay quá với lại đúng quá nên ai nấy đều bỏ súng buông lơ, có anh khóc, không ai dám ỏỏbéngõõ. Nên lại đem ông về lao và Ủy ban lại đánh giây thép vào Sài Gòn hỏi nữa sợ có giết lầm chăng. Và đã hai lần như thế rồi, Trần Văn Giầu đánh giây thép ra biểu phải giết, Tạ Thu Thâu đứng trước mũi súng lại diễn thuyết kêu gọi một mảy may lương tâm còn sót lại của đám người chỉ biết có vâng lệnh trên, rồi không ai nỡ bắn. Không dám bắn thì đúng hơn, rồi lại mang về, rồi lại đem đi.
- Hôm nay thì chắc Tạ Thu Thâu phải chết!
Các bạn tôi và cả anh lính cũng bảo thế, ỏỏvì vừa được lệnh riêng của Cụ Hồ ở Hà Nội điện vô khiển trách Ủy ban bất tuân thượng lệnhõõ.
Tôi bàng hoàng lo sợ, ngồi bệt xuống đất, hồi hộp đợi chờ, trong cái im lặng rợn người, một tiếng ỏỏđoànhõõ.
Bỗng người lính gác kêu lên:
- Châu cha! Tạ Thu Thâu lại về!
Tất cả đều nhao nhao. Quả Tạ Thu Thâu về thiệt. Đám người đi qua rặng cây và đang tiến về phía trái. Nước mắt tôi trào lên, sung sướng khi thấy cái bóng trắng khấp khểnh kia có vẻ vững chắc hơn và trên môi lạt tôi tưởng tượng thoáng thấy một nụ cười ngạo mạn.
Sự sung sướng của tôi không được lâu. Đám người đi vừa đến gần cổng lao thì một người trai trẻ mặc áo nâu quần sọc trắng ra vẻ học trò, tuổi lối mười bảy, mười tám đang đứng ở cạnh cổng, hung hăng nhảy ra, rút cây dao găm dắt ở lưng đâm vào vai Tạ Thu Thâu, miệng vừa hét:
- Đồ Việt gian phản động!
Rồi đạp Tạ Thu Thâu vào bụng cho ngã quay ra đất, đoạn đấm, đá túi bụi.
Câu chuyện xảy ra rất mau, kể lại thì xem ra lâu quá. Thêm chỗ tôi đứng và chỗ tấn kịch rùng rợn đang diễn ra hơi xa nhau, mắt tôi lại đẫm lệ nên không thấy được tường tận. Tôi chỉ còn nhớ hình ảnh của một đám người bao quanh một bóng trắng đang quằn quại giữa vũng máu. Và tự đó, một giọng the thé rất trong của người thiếu niên vang lên:
- Các đồng chí hèn quá, một thằng Việt gian cũng không dám giết!
Đến nay, bao nhiêu ngày tháng đã trôi qua rồi mà không mấy đêm nằm ngủ tôi không thấy trước mắt cái bóng người quằn quại kia và nghe cái giọng nói the thé ấy.
Viết bài này tôi chỉ mong làm tròn một bổn phận với Người mà tuy rằng không cùng một quan niệm chánh trị với tôi, tôi vẫn phụng thờ ý chí hy sinh và tâm hồn cao quí. Những kẻ khốn nạn đã vì đảng phái mà ám sát Người cũng như bao nhiêu kẻ xấu số khác, rồi đây khi hòa bình trở lại Việt Nam, họ sẽ ra trước tòa án quốc dân mà đền tội ác của họ. Chỉ lúc đó thù của Tạ Thu Thâu, quốc dân Việt Nam mới trả được.õõ
***
Tròn nửa thế kỷ kể từ ngày bài báo nói trên ra đời, dường như ỏỏquốc dân Việt Namõõ vẫn chưa đáp ứng được nguyện vọng tha thiết của người viết bài báo trên, là ỏỏtrả được cái thù của Tạ Thu Thâuõõ: đưa những thủ phạm trực tiếp và gián tiếp ra trước tòa án quốc dân.
Ở vào thời điểm mà ỏỏhòa giải hòa hợpõõ đang là một khẩu hiệu được nhiều người tán thưởng, nhắc lại sự thực của một số sự kiện lịch sử xảy ra đã lâu cũng chỉ nhằm mục đích gột rửa những nhơ nhớp trong quá khứ, phục hồi danh dự cho những người ái quốc đã bị thảm sát oan uổng. ỏỏSự thật, chỉ nói sự thật!õõ, khẩu hiệu rất hay được nhắc đến trong thời cải tổ ở Liên Xô mươi năm trước đây, có thể là một ỏỏphép màuõõ cho một nước Việt Nam tự do, dân chủ trước thiên niên kỷ thứ ba này.
Người viết xin cám ơn các thành viên của nhóm Đệ tứ Việt Nam ở Pháp đã cho phép sử dụng một số tư liệu, công trình nghiên cứu của nhóm.
Tấn Đức
http://www.hoa-hao.com/kktd/su_that_lich_su/hcm_TanDuc001.html
***
Đăng ngày 15-01-2011 | do bvnpost | Mục Tản mạn
Nguyễn Văn Lục
Ông Trần Văn Giàu vừa chết ngày 16/12/2010 vừa qua. Ông là một trong số ít ỏi những người cộng sản kỳ cựu nhất của thập niên 1930-40 còn sống ở đầu thế kỷ 21. Chỉ 3 ngày sau khi ông chết, tập Hồi ký của ông, được nhiều người trông đợi, mới được xuất hiện trên hai trang báo điện tử viet-studies và diendan.org ở hải ngoại.Sự xuất hiện muộn màng đợi đến khi tác giả vừa nằm xuống là một dấu hiệu vụng về và đáng buồn.
Trần Văn Giàu Nguồn: vietbao.vn
Như trước đây khi người viết bài này phê bình cuốn Hồi ký của Lý Quý Chung ở trong nước khi ông này được ra mắt sách lúc sắp chết, tôi gọi đó là cuốn “Nhật Ký của im lặng”. Vì cuốn hồi ký bị cắt đầu, cắt đuôi, chẳng nói được gì. Sau này, liên lạc được với em gái của Lý Quý Chung ở Montréal, bà Lý Thành Lễ. Qua điện thoại, bà Lễ kể cho hay, hôm sách được giới thiệu, vừa mới bán được vài cuốn thì có “lệnh ở trên” đến tịch thu tất cả.
Cho nên có thể không lấy làm lạ một đảng viên cộng sản kỳ cựu như ông Trần Văn Giàu đi nữa, ông cũng không thoát khỏi bị trù dập cho đến lúc chết. Gương của luật sư Nguyễn Mạnh Tường còn đó; gương của Trần Đức Thảo còn đó.
Nhưng ở mặt lễ nghi thì ông được “quốc táng” với một danh sách ban tổ chức gồm nhiều nhân vật lãnh đạo đảng. Đứng đầu là “đồng chí” Lê Thanh Hải. Đã có nhiều bài viết vinh danh ông bằng thứ “văn chương phúng điếu” như “ông là một nhân cách sáng ngời” giáo sư Tương Lai, Nguyễn Đình Đầu – nhà viết sử nổi lên từ sau 1975 – nói, “Giáo sư Trần Văn Giàu, mất mát chưa có người thay thế.” Dương Trung Quốc viết, “Giáo sư Trần Văn Giàu đã vét cạn đời mình cho nghiệp sử.”.
Đọc những văn chương phúng điếu ở trên, người viết tâm đắc và thấm thía câu nói của TT. Thích Trí Quang, Nó giết mình hôm nay, mai nó mang vòng hoa đến phúng điếu!
Việc ông Trần Văn Giàu phải cất dấu hồi ký lâu như thế thì chẳng một ai muốn bàn đến. Một phần lớn việc cất dấu tập hồi ký này do chính ý định của ông. Phần khác nó cho thấy sự hà khắc của chế độ ấy ra sao.
Một chi tiết không thể bỏ qua là ông Giàu cũng như Võ Nguyên Giáp là những đảng viên cộng sản kỳ cựu nhất, sống đến trăm tuổi (11/09/1911-16/12/2010), như bình thường thì Trần Văn Giàu có thể leo lên đến chức Tổng bí thư Đảng.
Vậy mà lẽ nào hồi ký cả một đời người lại thu vén vào khoảng thời gian1940-1945?
Cứ theo lời ông Giàu giải thích thì “Tôi chỉ viết hồi ký khoảng thời gian 1940-1945 vì đó là thời gian tôi sống có chất lượng hơn hết trong cuộc đời dài quá 80 năm, sấp xỉ 90 năm. Tôi viết ‘Lời nói đầu’ này ngày 27 tháng 10 năm 1995, sau khi tôi đọc lại bản hồi ký lần thứ ba.” Trích Lời nói đầu, Trần Văn Giàu.
Với chỉ vỏn vẹn 5 năm, thời gian từ 1940-1945, người đọc hy vọng đọc được gì trong khoảng thời gian đó? Bao nhiêu biến cố chính trị kể từ sau 1945 đến 1954, rồi từ 1954-1975 và nhất là từ 1975-2010, chẳng lẽ cả một cuộc đời lăn lóc làm chính trị, hy sinh cho lý tưởng cách mạng chỉ thấy có 5 năm sống có chất lượng, có ý nghĩa?
Có thể ông có cái lý của ông để chỉ viết Hồi ký 5 năm! Hồi ký để ông có thể giãi bày “nỗi oan” chuyện vượt ngục ở Tà Lài và về vụ Deschamps chẳng hạn.
- Vụ thhứ nhất về chuyện “vượt ngục” do Pháp dật giây thì cho đến ngày hôm nay, Ban tổ chức Trung Ương đi đến kết luận là “ Chưa có” chứng cớ là Pháp tổ chức cho đồng chí Giàu vượt ngục. Ông Giàu chỉ muốn giải nỗi oan là thay một chữ chưa bằng chữ không, “ Không có” chứng cớ gì.
- Về vụ Deschamps do ông Giàu khai nhận, tổ chức kết luận: “Việc khai nhận của đồng chí Giàu gây tổn thất cho phong trào cách mạng Nam Bộ và gây tổn thất cho đường giây quốc tế.” Về điểm này, ông Trần Văn Giàu nhìn nhận:
“Đúng là tôi không được anh hùng như Trần Phú: Trần Phú không hở môi. Tôi có hở môi, nhận một số việc đã rồi, nghĩa là có trách nhiệm trong sự tổn thất. Song Nguyễn Văn Trấn (Prigorny) còn sống, làm chứng rằng người khai ra Deschamps không phải là tôi, không một ai bị bắt vì tôi khai, cả chỗ tôi ở, không ai thấy Giàu dắt Tây về bắt người tra khảo.” (Trích Hồi ký Trần Văn Giàu, phần Lời nói đầu.)
Điều chúng ta mong muốn là không phải đọc cái hồi ký năm năm mà là Hồi ký 65 năm còn lại bị dấu kín, bị quên lãng, bị trù dập khốn đốn, bị nhục nhã, bị “ngồi chơi xơi nước” như kiểu luật sư Nguyễn Mạnh Tường, Triết gia Trần Đức Thảo ở một mức độ nhẹ hơn.
Ông Nguyễn Văn Trung ở số 57 Duy Tân, cư xá giáo sư đại học Sàigòn thường qua lại thăm giáo sư Trần Văn Giàu, ở số 77 Duy Tân và kể lại cho người viết như sau, “Ông Giàu sống rất thanh bạch, rất ẩn nhẫn của một trí thức có nhân cách.
Ông tránh né và không muốn nhắc lại mọi chuyện quá khứ. Nhiều khi bà Giàu cứ kể lể, than vãn thì ông Trần Văn Giàu lại gạt đi không cho kể. Trong vườn nhà ông bà TVG ở Duy Tân đằng sau có cây khế ngọt, Bà Giàu thường phải trèo lên hái những trái khế mang ra chợ để đổi lấy rau trái ăn thêm.”
Nhưng theo ông Trung, cái nhục của ông Trần Văn Giàu là lúc đầu phường khóm chúng chẳng biết Trần Văn Giàu là ai cả! Loa phóng thanh trong phường gọi réo tên ông Trần Văn Giàu lên nay lĩnh gạo, mốt lĩnh thịt và chắc cả tiền lương! Có thể sau này thì bọn phường khóm hiểu ra rằng, đang có “một núi thái sơn” của Đảng bị thất sủng ở trong phường của chúng mới hết cảnh réo gọi.
Chúng tôi sẽ đưa ra một vài chứng từ về mối liên lạc giữa hai người trí thức giữa hai miền và nhất là cuốn sách của ông Trần Văn Giàu phê phán cuốn Nhận Định II của Nguyễn Văn Trung trong kỳ sau.
Cảm tưởng của người viết bài này là giữa một tập Hồi Ký năm năm và cả một cuộc đời 100 năm, liệu tập Hồi ký này có đủ sức chuyên chở cả cuộc đời của chính tác giả và những biến động chính trị trong dọc dài suốt 65 năm liên quan đến số mệnh dân tộc đất nước?
Và lời nhận xét của Nguyễn Ngọc Giao sau đây trong “Lời nói đầu” tỏ ra chỉ là một nhận xét ước lệ, có tính cách xưng tụng hơn là thực tế, “Họ là những nhân vật lịch sử, đã góp phần làm nên lịch sử Việt Nam thế kỷ XX.”
Thực tế cho thấy trong cuốn “Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam” người ta đã cố tình vô ý để thiếu tên Trần Văn Giàu!
Đó là một sai lầm kép của những kẻ làm lịch sử và viết lại lịch sử.
Phải nói thẳng là cái lỗi lầm lớn nhất trong cuộc đời của Trần Văn Giàu là thủ tiêu, đẩy tất cả các đồng chí đệ tứ vào tử lộ mà cho đến lúc chết, Trần Văn Giàu vẫn phủ nhận trách nhiệm! Ông đã từng nếm trải “cảnh tù êm ái” của thực dân đế quốc, từng phải xa vợ con cả chục năm trời, lẽ nào một người như ông thẳng tay giết những đồng chí vì chỉ khác đường lối?
Lỗi lầm thứ hai xảy ra trong nội bộ đảng theo như ông tâm sự với ông Thiếu Sơn, bữa ấy có sự hiện diện của người thủy thủ có trách nhiệm ra Côn Đảo đón nhóm Lê Duẩn, Tôn Đức Thắng về đất liền. Nhưng vì lý do kỹ thuật đón “muộn”, và bị hiểu lầm là về sợ tranh chỗ. Sự thực thì chỉ không kịp đón theo như nhân chứng là người thủy thủ có mặt hôm ấy. Việc đón trễ là một chuyện.
Nhưng theo Nguyễn Ngọc Giao trong cuộc nói chuyện 3 giờ với Trần Văn Giàu, tại Paris thì khi Lê Duẩn về đất liền, chỉ được Trần Văn Giàu trao cho giữ chức vụ “đơn thuần làm trưởng phòng du kích Nam Bộ và dường như có ảnh hưởng sau này tới “ tiền đồ chính trị” của Trần Văn Giàu”. Thậm chí sau này ông phải đợi khá lâu mới được trở lại thành phố Hồ Chí Minh sau năm 1975.”
Cũng theo lời Nguyễn Ngọc Giao, Rất tiếc rằng lúc ấy ông không cho phép tôi công bố việc này, cũng như theo sự thỏa thuận mùa hè năm 1989, 3 giờ phỏng vấn ông ở Paris không được phổ biến lúc sinh thời. Ông còn dặn kỹ tôi: ‘Nếu chú viết về việc này, thì tôi sẽ cải chính đấy.’” (Trích Trần Văn Giàu (1911-2010), Nguyễn Ngọc Giao, cập nhật 18/12/2010, dien dan.org
Mặc dầu trong tờ Cờ Giải Phóng, cơ quan của Trung ương ĐCS Đông Dương ngày 23 tháng 10 năm 1945, đăng lời kêu họi sát hại phái đệ tứ. Nhưng chính lãnh đạo đảng cộng sản cũng phê phán hành động của Trần Văn Giàu! Phải chăng Trần Văn Giàu là nạn nhân của chính sách của Đảng?
Hồi ký của ông sẽ viết gì như biện minh trạng cho những việc làm sát hại các đồng chí cộng sản đệ tứ?
Tạ Thu Thâu Nguồn: tài liệu đặc biệt của Sở Mật thám Đông Dương, do giám đốc Sở, trùm mật thám Louis Marty biên soạn
Người dân miền Nam trước 1975 chắc còn nhớ trước cửa chợ Bến Thành có con đường nhỏ mang tên Tạ Thu Thâu- một nhân vật cộng sản đệ tứ (Trốt kít) đã bị nhóm đệ tam sát hại tại tháng 9/năm 1945, tại Quảng Ngãi – và chính quyền cộng sản đã không quên bôi xóa con đường mang tên Tạ Thu Thâu vào năm 1975- một bôi xóa mang tính cách lịch sử?
Đối với các bạn trẻ, xin nêu rõ Tạ Thu Thâu là người từng đi du học Pháp, bị trục xuất về nước vì phản đối án tử hình xử 13 chiến sĩ Việt Nam Quốc Dân Đảng. (Trong số 19 người cùng bị trục xuất về nước vào ngày 24-6-1930 trên tàu Athos II ở hải cảng Marseille có tên Tạ Thu Thâu, Trần Văn Giàu, Nguyễn Văn Tạo, Huỳnh Văn Phương, Hồ Văn Ngà, Lê Bá Cang, Phan Văn Chán, v.v…) (Trích Phan Văn Hùm, Thân thế và sự nghiệp, Trần Nguơn Phiêu, trang 355).
Năm 1989, khi có dịp được qua Pháp, Trần Văn Giàu trước những câu hỏi chất vấn về việc thủ tiêu các nhóm đệ tứ, Trần Văn Giàu quả quyết rằng không phải do chính ông, vì “những người có trách nhiệm trong thời kỳ đó là Hoàng Quốc Việt, Lê Duẩn và Tôn Đức Thắng. Rời Paris với lời hứa.(cuộc nói chuyện này đã được ghi âm) sẽ “phục hồi danh dự” (réhabilité) cho những người yêu nước bị chết oan, đến nay ông Giàu vẫn im lặng.” (Trích Nhìn lại 60 năm tranh đấu cho Việt Nam, Hoàng Khoa Khôi, trang 290).
Nhưng kể từ đó đến nay, lời hứa đó đã không hề bao giờ được tôn trọng thực hiện cho đến lúc ông chết.
Phan Văn Hùm (1902-1946) Nguồn: Wikipedia.org
Về cái chết của nhà Cách Mạng Tạ Thu Thâu cho đến giờ phút này, có thể chúng ta không bao giờ có lời giải đáp chính xác chắc chắn cho câu hỏi: Ai giết? Có thể không phải là ông Trần Văn Giàu giết nhưng cho chỉ thị thì có. Nghị quyết phải triệt hạ các tay sai đế quốc, phát xít cũng như phải trừng trị đích đáng bọn phản động Trốt Kít. Nhưng mặt khác thì chính họ lại thủ tiêu mọi chứng từ, giấy tờ, mọi nhân chứng và nếu cần thủ tiêu ngay cả “thủ phạm thi hành” nếu cần.
Câu hỏi ai giết, ai ám hại Tạ Thu Thâu có thể là một câu hỏi thừa đối với những người cộng sản thứ thiệt! Ai giết cũng được!
Nhưng chẳng lẽ chúng ta cứ giả vờ không biết để không hỏi. Phải hỏi dù không có câu trả lời.
Nhưng trong chỗ riêng tư, đã có lần ông thú nhận với ông Thiếu Sơn là ông chỉ sát hại có một người trong suốt thời gian giữ chức vụ Lâm Ủy hành chánh chánh? Người nào thì ông không nói rõ tên.
Phải chăng đó là những người có uy tín hàng đầu như Tạ Thu Thâu, Phan Văn Hùm, Trần Văn Thạch, Phan Văn Chánh, Trần Văn Sĩ, Phan Văn Hoa? Hay những người khác như Lê Văn Vững, Bùi Quang Chiêu, Hồ Văn Ngà, Trần Quang Vinh, bác sĩ Hồ Vĩnh Ký và vợ là là bác sĩ Nguyễn Thị Sương, Dương Văn Giáo, Huỳnh Văn Phương, Lê Kim Tỵ?
Muốn hiểu rõ ai đã ra tay giết hại những người này, có nhiều nguồn tài liệu, nhất là tài liệu của các nhóm đệ tứ. Trước hết xin đọc tóm lược tài liệu của ông Nguyễn Kỳ Nam, một nhà báo, một người nhân chứng, tường thuật tại chỗ và có tham dự những buổi họp báo của Lâm Ủy Hành Chánh, trong đó Trần Văn Giàu làm chủ tọa:
Trích tóm lược Hồi ký 1925-1964 của Nguyễn Kỳ Nam, tập II, trang 31.“Buổi nhóm đó có các ký giả.
Tôi không bao giờ quên khi Trần Văn Giàu mặc áo sơ mi đứng lên tay mặt đập mạnh vào khẩu súng nhỏ mang ở bên hông, để trả lời một câu chất vấn của Trần Văn Thạch .
Nghe và thấy vậy làm sao không sợ? Nhứt là người đứng lên trả lời đó là một cán bộ cao cấp của đảng cộng sản đệ tam (…) Buổi nhóm
Khoáng Đại Hội Nghị hôm đó, Lâm Ủy Hành Chánh để lộ chân tướng sát nhơn” rõ rệt .
Tôi nhớ hai người chất vấn: Huỳnh Phú Sổ và Trần Văn Thạch (…)
Thạch chất vấn Giàu.
- Ai cử Lâm Ủy Hành Chánh Nbam Bộ? Và cử hồi nào?
Trần Văn Giàu đứng dạy trả lời.
- Anh Thạch, tôi biết anh muốn nói gì rồi. Anh hỏi: “Ai cử Lâm Ủy Hành Chánh”, chớ thật ra, trong bụng anh nghĩ:” Ta giỏi như vầy mà sao không ai đem ta vào Lâm Ủy”. Vậy tôi xin trả lời: Chúng tôi tạm thời đảm đương Chánh phủ trong giai đoạn này.Sau rồi, chúng tôi giao lại các anh. Còn trả lời về chánh trị, tôi sẽ gặp anh ở một nơi khác.”
- Trần Văn Giàu vừa nói câu sau vừa để tay mặt nơi cây súng sáu (…) Phòng nhóm im lặng như tờ. Mọi người đều nhìn Thạch như biết số mạng của Thạch đã định … nơi khẩu súng lục kia rồi. Tôi hồi hộp, tim đập mạnh.
Từ đó, tôi mất hết tinh thần .. Nhiều bạn ký giả ngồi chung quanh tôi xầm xì:
- Thạch đã tự mình ký tên bản án tử hình rồi. Sau đó, Trần Văn Thạch bị giết, không ai còn lấy làm lạ nữa.
(Khi Huỳnh Văn Phương nắm công an, tình cờ bắt gặp được hồ sơ của mật thám để lại chứng minh rằng: Giàu có đi lại với Pháp. Vì vậy mà cộng sản không tin dùng Giàu (…) Khi Giàu liên lạc với Arnoux, chánh mật thám Đông-Dương, và Giàu làm tay sai cho Pháp để nhận một số tiền … Arnoux biết Giàu lợi hại lắm sau này cũng dám phản bội nên khi đưa tiền cho Giàu, họ đặt máy ảnh trong kẹt cửa, chụp bức ảnh, chính tay Giàu thọ lãnh số bạc từ tay Arnoux trao .. Bức ảnh này còn nằm trong hồ sơ mật của mật thám. Huỳnh Văn Phương đang làm trạng sư được Nhựt đưa vào làm Tổng Giám Đốc Công An, tìm thấy hồ sơ của Giàu, liền cho rọi bức ảnh “Mật” đó ra làm 4 bản, trao cho Huỳnh Phú Sổ, Dương Văn Giáo, Hồ Vĩnh Ký, còn một bản Huỳnh Văn Phương giữ làm tài liệu.
Huỳnh Văn Phương trao 3 bức ảnh cho 3 người để rồi cả ba đều bị ám sát trong những trường hợp khác nhau)
Riêng Huỳnh Phú Sổ tố giác:
- Tôi có đủ tài liệu chứng minh rằng. Trần Văn Giàu đã thông đồng với Pháp .. Cho nên, trong nhiều phiên họp, Huỳnh Phú Sổ thường gay gắt hỏi: Ai Việt Minh thiệt? Ai Việt Minh giả? Và ai là Việt gian?
Trần Văn Giàu, Chủ tịch Lâm Ủy Hành Chánh rơi mặt nạ trong những phiên nhóm này, nên về sau, Huỳnh Phú Sổ bị thủ tiêu, không ai lấy làm lạ nữa?
Riêng Phan Văn Hùm dè dặt nhất mà cũng không khỏi … Trong một phiên nhóm của Mặt Trận Quốc gia Thống Nhứt, Phan Văn Hùm đưa ra một bức thơ có chữ ký của Trần Văn Giàu chứng minh sự phản bội của Giàu, nhưng Hùm đã tỏ thái độ anh hùng của mình bằng cách lấy bức thư đó lại, đọc cho mọi người nghe, rồi đốt liền, để cho Giàu thấy rằng: một bằng cớ như vậy mà Hùm sẵn sàng thủ tiêu, để sau này không còn trong lịch sử.
Nhưng một tháng sau, khi Sàigòn tản cư, Hùm lên miền Đông gặp Dương Bạch Mai nói rằng: “Trước chúng ta bất đồng chánh kiến về chánh trị. Nay nước nhà đương cần đoàn kết chống thực dân, tôi tin rằng: “anh sẽ bỏ qua việc cũ..”
Dương Bạch Mai không trả lời, nhưng lại chỉ cho Hùm vào một phòng bên trái, tức là một nơi “một vào không ra nữa được”. Người ta gọi là cửa tử.
Thật vậy, hai hôm sau, Phan Văn Hùm bị thủ tiêu.
Còn Trần Quang An?
Trần Quang An cũng theo Hùm. Nhưng khi thấy Mai đưa Hùm vào “ cửa tử”, Trần Quang An vội vã bắt tay Mai để từ giã:
- Tôi đến đây thăm anh, anh cho phép tôi về.
Trần Quang An nói dứt lời, tính quay bước ra ngoài, nhưng Dương Bạch Mai kéo lại, và chỉ cho Trần Quang An đi theo vào một cửa với Phan Văn Hùm.
Mai nói vắn tắt:
- Anh cũng vào ngã này chớ.
- Thế rồi Trần Quang An cũng bị, thủ tiêu như Phan Văn Hùm. Phan Văn Chánh cùng chung một trường hợp như Phan Văn Hùm, Trần Quang An, vì cả ba cùng di tản một đường.
Sau này, rất nhiều người trong nhóm đệ tứ đã đồng loạt lên án nhóm đệ tam của Trần Văn Giàu.
Tài liệu trích dẫn: Ai đã ám sát Tạ Thu Thâu và những người Trốkít Việt Nam? Hoàng Khoa Khôi, Những nhân chứng cuối cùng, Trần Ngươn Phiêu, Bà Phương Lan, Bùi Thế Mỹ trong Nhà Cách mạng Tạ Thu Thâu và Hồi ký Nam Đình, v.v…
Tác giả Hoàng Khoa Khôi trong tập sách “Nhìn lại sáu mươi năm tranh đấu cho Việt Nam” trang 22, đã lên án nặng nề nhóm đệ tam của Trần Văn Giàu đã giết hại những đồng chí của mình như sau:
Họ đặt một số câu hỏi cho Trần Văn Giàu như: Vì sao ông Giàu với danh tiếng sử gia, nhà văn hóa (có người ví ông với Chu Văn An) im lặng. Ông ngại gì? Sợ ai? Ở địa vị, tên tuổi (lẫy lừng) của ông, lẽ ra ông chẳng phải sợ ai, ngại gì. Trong thời kỳ tiêu diệt người Đệ tứ, vai trò của ông Trần Văn Giàu là gì? Nhưng ai có thể nghĩ rằng ông không hề hay biết? Một trong những người có thể là hung thủ trực tiếp là ông Nguyễn Văn Trấn (tác giả cuốn sách “Viết cho mẹ và Quốc Hội”) Nhưng ông Trấn trong sách không hề đả động đến chuyện này.“Khi Lê Văn Vững bị bắn chết trước nhà ở đường Albert 1er, Đa Kao.. Nhiều bạn thân đã nhận diện được các sát thủ trong vụ này thuộc nhóm “công tác thành” của Dương Bạch Mai. (một đồng chí của Trần Văn Giàu. Tiếp theo Dương bạch Mai đã cho vây bắt các danh nhân trong Mặt Trận Quốc Gia Thống nhất như Hồ Văn Ngà, Huỳnh Văn Phương, Dương Văn Giáo, Trần Quang Vinh, Diệp Văn Kỳ cũng như một số nhân vật đệ tứ phải chịu chung số phận như Hồ Vĩnh Ký, cùng vợ là Nguyễn Thị Sương, Trần Văn Thạch. Chưa kể hàng ngàn các tín đồ Hòa Hảo ở Hậu Giang .. Khẩu hiệu “đánh chung, đi riêng” trở thành chủ trương tàn sát những nhóm “ đi riêng”.
Nhận xét và so sánh nhà tù thời Pháp thuộc (nhà tù Tà Lài) và trại Cổng Trời (The Heaven Gate Prison) trong cuốn Hồi ký của tác giả
Theo Trần Văn Giàu trong phần thứ nhất, “Từ ngồi tù khám lớn đến vượt ngục Tà Lài”. Đọc đoạn văn trích dẫn sau đây của ông Trần Văn Giàu mà thấm thía. Ông Trần Văn Giàu chỉ quên không cho biết rõ đã có một người tù nào trong trại tù Tà Lài thời thực dân Pháp đã chết vì kiệt lực, vì thiếu ăn, vì bị giam cầm, bị biệt giam, bị tra tấn tinh thần, bị xỉ nhục hay bị chết vì bệnh tật vì không có thuốc men!
Xin mời 300.000 ngàn “ngụy quân, ngụy quyền” thời VNCH cùng đọc đoạn văn này để cùng suy nghĩ.
Đường lên trại giam
Một đường đá nhỏ hẹp dắt đi đâu không biết, cỏ cây mọc tùm lum. Một thầy đội bảo:
- Đường vào căng đó, chúng ta nghỉ ăn sáng cái đã.
Lính trải vài tờ nhật trình xuống cỏ, bày bánh mòi, đồ hộp, bình toong nước, ai có phần nấy.
- Y như hướng đạo sinh đi cắm trại mùa hè!
- Cứ quất no một bụng rồi sẽ xem ra sao.
Sinh hoạt tổ chức trong trại giam Tà Lài
- Phong cảnh Tà Lài khá hữu tình. Đồn ngói của Tây, trại tranh của tù như giấu mình trong khu rừng mênh mông đầy muông thú, bên cạnh một con sông lớn nước bao giờ cũng trong và đầy, sông Đồng Nai. Bên kia sông về hướng Tây, một dãy núi xanh biếc (…) Khoảng trên của con sông, dài không biết bao nhiêu kilômét, nước đầy, chảy nhẹ, nhiều cá tôm, có cá sấu; chiều chiều đội đốn tre của anh Phúc thả bè về, quần áo quấn trên cổ, hát giọng chèo đò. (…) Một hôm chủ nhật, tốt trời, chúng tôi xin phép tổ chức “thi lội” ở khoảng sông này. Sếp Tây đồng ý (…) Nhiều buổi chiều biểu diễn của Minh (vua bơi lội) cũng được toàn căng tán thưởng, nhiều thầy chú ra xem, đôi khi xếp Tây cũng ra xem. Minh bơi lội như cá và đẹp như khiêu vũ Ba Lê ..(..) Tôi, sếp cùng hàng chục anh em binh lính đứng gác trên chiếc phà cột ở bến. Vui quá là vui! Hai thằng sếp Tây, ở trần trùng trục, tay chống đầu gối cũng hét lên với mọi người. Tôi và Tào Tỵ đứng bên hông hai sếp, cũng hét hò.
- Ba cái nhà đó ở giữa một khu đất rộng chừng bảy, tám mẫu, cây to cao đã bị đốn sạch, nhưng cây nhỏ và cỏ tranh mọc lên rậm rì, có nơi lút đầu. Ngày chúng tôi lên tới đó thì Tây vừa mới làm xong một cái trại dài bằng tranh nứa chứa đựng khoảng năm, bảy mươi người, một cái nhà bếp, một trạm y tế cũng bằng tre. Từ nay về sau, mọi sự xây dựng ở trại giam này đều sẽ do bàn tay của anh em chúng tôi.
- Hễ còn trại tập trung thì còn thực dân Pháp và chiến tranh. Trại tập trung là nhà tù không án, không thời hạn. Giam giữ là chính. Cái chính không phải là đầy ải, bắt lao động.
- Sinh hoạt tư tưởng xem như là thường xuyên, lính gác cũng được dự, có khi cả xếp Tây nữa.
- Tháng 10 năm 1940, bọn tôi, có mấy trăm người bị giam ở trại tập trung Tà Lài. Trại nằm sát mé sông Đồng Nai. Tại đây có một bến phà (…) Ở đây, bản làng đồng bào Mạ cách xa Tà lài nhiều cây số, nhưng ngày ngày vẫn có người mang nỏ, mang gùi, xách chà gạc, xách thịt rừng đi qua đây, có khi một vài lít rượu. Đỡ buồn cho tụi tôi biết mấy!
Kết luận
Ở căng Tà Lài cuộc sống không đến nỗi cực khổ quá, có thể nói thảnh thơi là khác, được như vậy, không phải do chế độ của trại giam mà do tổ chức tù nhân của chúng tôi; công việc khoán phần lớn ở trong rừng, chỉ có mã ta đi theo cốt để giữ không cho chúng tôi trốn hơn là để thúc bách tù làm. Chỉ một lần sếp Tây đánh một đồng chí một gậy, đồng chí ấy quơ xà beng lên đỡ, tất cả anh em đều đứng lên, xẻng, cuốc, dao, mác trong tay, mắt đổ dồn vào tên xếp Tây, nó khiếp quá, bỏ đi luôn. Từ đó trở đi, không có vụ đánh đập nào nữa.
Thuốc men không biết đâu là đủ, nhưng sốt rét thì có ký ninh, uống nước thì có nước sông lọc bằng thuốc tím. Ở thì nhà tranh vách nứa, tự làm, nhưng được phát mùng, phát chiếu. Tây nó cốt được yên bằng việc tách tụi tôi khỏi nhân dân, không cốt được kết quả lao động khổ sai.” dcvnews
http://www.boxitvietnam.net/2011/01/15/d%E1%BB%8Dc-h%E1%BB%93i-ky-tr%E1%BA%A7n-van-giau-i/
***
- Những người đàn bà của HCM và mẹ của Nông Đức Mạnh...
- Nguyễn Minh Cần: Vài mẩu chuyện về cuộc đời Hồ Chí...
- Bức Thư của vợ chồng Nguyễn thị Vàng (*)
- VỤ THẢM SÁT CÔ NGUYỄN THỊ XUÂN
- Đêm giữa ban ngày - vth
- Những sự thật không thể chối bỏ (phần 8) - Ai đã bán cụ Phan...
- Ai giết Tạ Thu Thâu ?
- Cuộc cách mạng của Sợ Hãi (phần 2) - Những viên gạch...
- Cuộc cách mạng của Sợ Hãi (phần 1)
No comments:
Post a Comment