(07/03/2012) (Xem: 648)
Nguyễn Thượng Chánh, DVM
Người đời thường hay trách móc là mấy ông già bà cả sao khó chịu quá.
Thật vậy, các cụ kể luôn người gõ, phải nhìn nhận là tánh tình mình có thay đổi ít nhiều. Sự kiện nầy làm cho con cháu và những người xung quanh bực bội, khó chịu, khó ưa, khó hiểu và khó quản lý được.
Claudine Badey –Rodriguez, một nhà tâm lý học đồng thời bà cũng là một nhà lão học (gérontologue) làm việc tại Tp Nice (Pháp) đã giải thích vấn nạn nầy qua tác phẩm của bà có tên là:
“Quand le caractère devient difficile avec lâge” (Càng già càng khó tánh)
http://www.e-sante.fr/quand-caractere-devient-difficile-avec-age/2/actualite/711
Bìa sách
Claudine Badey-Rodriguez
est psychologue clinicienne, consultante, écrivain et conférencière.
Elle reçoit pour des consultations individuelles et de couples dans son cabinet à Nice. (approches utilisées: EMDR,Hypnose,Sophrologie,Psychologie énergétique, cohérence cardiaque)
Tóm lược của tác giả Claudine Badey-Rodriguez:
Thời gian nghỉ hưu, tuổi già đôi lúc kéo theo sự buông xuôi, khép kín mình, quạu quọ và hung dữ (agressivité) nơi các bậc cha mẹ.
Làm thế nào để hỗ trợ các cụ một cách êm ái trong giai đoạn khó khăn nầy. Đây là thời điểm mà vai trò của mỗi thành viên trong gia đình cần phải được xét lại.
Làm sao có thể xác định được chổ đứng thích hợp của mình để cho sự hy sinh không là vô ích và đồng thời mình cũng không bị mặc cảm tội lỗi thái quá ?
Người đời thường hay trách móc là mấy ông già bà cả sao khó chịu quá.
Thật vậy, các cụ kể luôn người gõ, phải nhìn nhận là tánh tình mình có thay đổi ít nhiều. Sự kiện nầy làm cho con cháu và những người xung quanh bực bội, khó chịu, khó ưa, khó hiểu và khó quản lý được.
Claudine Badey –Rodriguez, một nhà tâm lý học đồng thời bà cũng là một nhà lão học (gérontologue) làm việc tại Tp Nice (Pháp) đã giải thích vấn nạn nầy qua tác phẩm của bà có tên là:
“Quand le caractère devient difficile avec lâge” (Càng già càng khó tánh)
http://www.e-sante.fr/quand-caractere-devient-difficile-avec-age/2/actualite/711
Bìa sách
Claudine Badey-Rodriguez
est psychologue clinicienne, consultante, écrivain et conférencière.
Elle reçoit pour des consultations individuelles et de couples dans son cabinet à Nice. (approches utilisées: EMDR,Hypnose,Sophrologie,Psychologie énergétique, cohérence cardiaque)
Tóm lược của tác giả Claudine Badey-Rodriguez:
Thời gian nghỉ hưu, tuổi già đôi lúc kéo theo sự buông xuôi, khép kín mình, quạu quọ và hung dữ (agressivité) nơi các bậc cha mẹ.
Làm thế nào để hỗ trợ các cụ một cách êm ái trong giai đoạn khó khăn nầy. Đây là thời điểm mà vai trò của mỗi thành viên trong gia đình cần phải được xét lại.
Làm sao có thể xác định được chổ đứng thích hợp của mình để cho sự hy sinh không là vô ích và đồng thời mình cũng không bị mặc cảm tội lỗi thái quá ?
Tác phẩm vạch ra những “mánh” giúp chúng ta hiểu được phần nào các phản ứng ở các bậc cha mẹ cũng như nơi chúng ta để có thể đáp ứng thích hợp trong mọi hoàn cảnh khác nhau:
- Ổng chỉ có nói chuyện về ổng mà thôi, chán ghê.
- Bả bắt chẹt, làm chantage mình về đủ thứ chuyện, coi tức không.
- Ổng hổng chịu vô ở trong nhà gìa cho rồi.
- Bả chỉ trích, phê phán, và làm “com măn te” mình tối ngày,bực mình ghê.
- Mình bị ổng “ăn tươi nuốt sống” hoàn toàn(?)
- Bả gọi phone hành hạ mình liên tục.
- Ổng đổ tội bị mình bỏ rơi.
- Bả không còn màng đi ra khỏi nhà nữa.
- Ổng nói ổng muốn được chết phức đi cho rồi.
“Le passage à la retraite, la vieillesse de nos parents entraỵnent parfois du laisser-aller, du repli, de l'agressivité... Comment les accompagner sereinement durant cette période où le rôle de chacun, dans la famille, est à reconsidérer ? Comment trouver sa juste place, sans sacrifices inutiles ni culpabilité excessive ? Ce livre donne des pistes pour comprendre leurs réactions, les nôtres, et réagir à différentes situations :
- Il ne parle que de lui
- Elle nous fait du chantage
- Il refuse de partir en maison de retraite
- Elle nous critique sans arrêt
- Il nous « bouffe » complètement
- Elle nous harcèle au téléphone
- Il nous accuse de l'abandonner
- Elle ne sort plus de chez elle
- Il dit qu'il veut mourir”...
Hỏi: Tánh tình thường hay thay đổi theo tuổi tác cao?
Trả lời: Thật sự ra chính mối giao hảo với người già trở nên khó khăn hơn là tánh tình của họ có vấn đề. Đúng vậy, có một lúc nào đó, hoàn cảnh họ có thể bị thay đổi vì sự ra đi của người phối ngẫu, vì bệnh tật, vì khuyết tật handicap, và vì phải nhờ cậy lệ thuộc vào người khác(dépendance). Khung cảnh gia đình thường hay bị xáo lộn lúc về già, lúc tuổi cao thêm cho dù có hay không có sự lệ thuộc vào người khác..
Hỏi: Không phải chỉ riêng có hoàn cảnh bị thay đổi mà thôi, nhưng người ta còn nhận thấy tánh tình của người già cũng có phần trở nên khó khăn hơn, vậy mình phải làm sao đây?
Trả lời: Người ta lầm tưởng rằng tánh tình thay đổi theo tuổi tác, nhưng thật ra có một sự vững bền trong đường nét chính của tánh tình trong suốt cuộc đời. Khi đề cập đến vấn đề tánh tình trở nên khó khăn, đó là ám chỉ trường hợp hung tính (agressivité). Chúng ta nên cố tìm hiểu xem coi chuyện gì đã xảy ra cho cụ. Có thể có nhiều giả thuyết:
- Thứ nhứt: đó là cụ nầy từ trước giờ có tánh hay đòi hỏi, độc đoán, yêu sách, và các tánh nết nầy càng trở nên đâm nét, vững chắc thêm hơn theo thời gian, nhưng đó vẫn là tánh tình cố hữu của cụ từ trước tới giờ.
- Thứ nhì: Có thể cụ đang có vấn đề sức khỏe tiềm ẩn nào đó, chẳng hạn như bệnh lú lẫn Alzheimer hay một căn bệnh đồng loại nào đó.
- Chúng ta cũng có thề đối mặt với một người đang phải chịu đựng một sự đớn đau vô ngần nào đó cho nên tánh hiền như cục bột của cụ ngày xưa đã bị thay đổi. Sự đớn đau có thể liên quan đến bệnh tật, đến sự lệ thuộc, do sự mất khả năng tự lập ( baisse d autonome) hay do tuổi tác quá cao.
Trong hoàn cảnh nầy chúng ta cũng cần nên nghĩ tới vấn đề trầm cảm nếu tánh khó của cụ có kèm theo các dấu hiệu như việc khép mình (repli sur soi), buồn bã, không màng đến bất cứ một việc gì cả (désintérêt), giảm hoạt động không phải vì khó khăn thể xác hay mất năng lực. Trường hợp nầy cụ cần nên đi khám bác sĩ chuyên môn.
Hòi:Nhưng tại sao người ta trở nên khó tánh hơn khi về già? Nói tóm lại, người ta có thể bị trầm cãm hồi còn trẻ, trải qua nhiều khổ đau, bệnh nặng…
Trả lời: Vâng, nhưng điểm quan trọng của tuổi tác cao là việc tất cả mọi người đều biết là không còn bao nhiêu thời gian nữa… Tâm trạng nầy làm khơi dậy những ân oán cũ, những chuyện xưa đồng thời cũng làm sống lại chuyện gia đình.
*Về phía cha mẹ,tuổi già làm sống lại nỗi lo sợ mình bị các con cũng như thân nhân bỏ rơi. Nỗi lo sợ nầy cho thấy tại sao thường xuyên hay xảy ra việc bắt chẹt về tình cảm (chantage affectif) và làm cho bọn trẻ phải mang mặc cảm tội lỗi qua những lời nhận xét chua chát chẳng hạn như : “ mình lúc nào cũng chỉ có một mình” “ Ah, cái điện thoại là không phải món sở trường của tụi bây (ý trách móc bọn nhỏ không còn màng gọi phone thăm hỏi tía má).
*Về phía con cái, khi còn thời gian, người ta cố gắng để đòi cho được những gì họ chưa từng bao giờ nhận được từ cha mẹ. Thí dụ, tôi (bà Claudine Rodriguez) nghĩ đến một bà mẹ chưa từng bao giờ nói ra lời yêu thương đối với người con gái của bà ta. Bởi lẽ nấy, cô con gái cảm thấy cô ta cần săn sóc bà mẹ nhiều hơn để mong được nghe lời nói yêu thuơng trước khi đã quá trễ.
Ngoài ra cũng cần phải nói đến những xung đột, tranh chấp ngầm giữa anh chị em trong nhà với nhau. Nếu tôi (Anh chị em) có cảm tưởng đã bị hất hũi, thiệt thòi lúc xưa về mặt tình cảm yêu thương từ cha mẹ thì lúc này mình cần phải cố gắng để có được nhiều tình yêu hơn các anh chị. Yêu sách về tiền bạc thường được xem như một sự tìm kiếm tình thương và sự biết ơn.
Lúc nầy là lúc căng thẳng thường hay xảy ra, vì tất cả con cháu trong gia đình có thể nghĩ rằng họ là nạn nhân đã bị thương tổn và thiệt thòi nhiều về về mặt tình thần, cho dù dưới những hình thức khác nhau.
Mais pourquoi serait-on plus difficile en étant âgé ? Finalement, on peut être dépressif plus jeune, vivre des souffrances ou avoir une maladie grave...
Claudine Badey-Rodriguez: Oui, mais ce qui caractérise l'avancée en âge, c'est que tout le monde sait qu'il n'y a plus beaucoup de temps. Cela va faire ressortir les vieux dossiers, les vieilles histoires, et réactiver l'histoire familiale. Du côté des parents, la vieillesse réactive assez souvent la peur de l'abandon : ils peuvent donc ressentir la peur d'être abandonnés par leurs enfants et leurs proches. Ce retour de l'angoisse d'abandon explique aussi la plus grande fréquence du ' chantage affectif ' et de la culpabilisation des enfants avec des remarques ' acides ' du genre : ' On est toujours tout seuls ', ' Ah, le téléphone, c'est pas ton fort ! ', etc. Du côté des enfants, tant qu'il est encore temps, on essaye d'obtenir ce que l'on n'a jamais reçu de ses parents. Je pense par exemple à une mère qui n'a jamais dit à sa fille qu'elle l'aimait. Alors, cette fille s'épuise à s'occuper de sa mère dans l'espoir d'obtenir enfin cette marque d'amour avant qu'il ne soit trop tard.
Et puis souvent, c'est aussi entre frères et sœurs que les conflits et les tensions sont réactivés. Si j'ai le sentiment d'avoir été lésé par le passé, lésé sur le plan affectif, je vais essayer d'obtenir plus que les autres. D'ailleurs j'observe que derrière les demandes financières, très fréquentes, il existe en réalité presque toujours une recherche d'affection, de reconnaissance.
Et il y a des tensions, parce que tout le monde peut se juger lésé, même si c'est d'une manière différente !
Kết luận
Tác giả Claudine Badey-Rodriguez là người Pháp. Bà ta phân tách và nhận xét theo bối cảnh văn hóa xã hội Pháp. Tuy nói vậy chớ cũng có nhiều điểm không xa mấy thực tế cho lắm.
Đây là tâm lý học, một khoa học không chính xác. Ai nói sao, ai nghĩ sao cũng được hết!
Các bạn có đồng ý không?
“Sống ở trên đời không thể nào vạn sự như ý, có khiếm khuyết là lẽ thường tình ở đời, nếu cứ chăm chăm cầu toàn thì sẽ bị cái cầu toàn làm cho khổ sở. Chẳng thà thản nhiên đối mặt với hiện thực, thế nào cũng xong.
Tuổi già tâm không già, thế là già mà không già; Tuổi không già tâm già, thế là không già mà già. Nhưng xử lý một vấn đề thì nên nghe già”.
(Theo Hiểu đời của Châu Dung Cơ)
http://khatvongtuoitre.com/index.php?option=com_content&view=article&id=248:hiu-i-chu-dung-c&catid=10:suyngam&Itemid=12
Đọc thêm
- Càng già càng khó tính
http://www.baomoi.com/Cang-gia-cang-kho-tinh/139/3508368.epi
- Cha mẹ già & Con cái
http://maybien.net/index.php?option=com_content&view=article&id=405:ttxhconcai19&catid=42:mtvaxhttc&Itemid=61
- Cha mẹ già với con cái
http://tintuccaonien.com/docs/docs_3/3_1_38.htm
- Nước mắt chảy xuôi- Người già Việt ở phương Tây
http://tintuccaonien.com/docs/docs_1/1_2_128.htm
Montreal, 2012
- Ổng chỉ có nói chuyện về ổng mà thôi, chán ghê.
- Bả bắt chẹt, làm chantage mình về đủ thứ chuyện, coi tức không.
- Ổng hổng chịu vô ở trong nhà gìa cho rồi.
- Bả chỉ trích, phê phán, và làm “com măn te” mình tối ngày,bực mình ghê.
- Mình bị ổng “ăn tươi nuốt sống” hoàn toàn(?)
- Bả gọi phone hành hạ mình liên tục.
- Ổng đổ tội bị mình bỏ rơi.
- Bả không còn màng đi ra khỏi nhà nữa.
- Ổng nói ổng muốn được chết phức đi cho rồi.
“Le passage à la retraite, la vieillesse de nos parents entraỵnent parfois du laisser-aller, du repli, de l'agressivité... Comment les accompagner sereinement durant cette période où le rôle de chacun, dans la famille, est à reconsidérer ? Comment trouver sa juste place, sans sacrifices inutiles ni culpabilité excessive ? Ce livre donne des pistes pour comprendre leurs réactions, les nôtres, et réagir à différentes situations :
- Il ne parle que de lui
- Elle nous fait du chantage
- Il refuse de partir en maison de retraite
- Elle nous critique sans arrêt
- Il nous « bouffe » complètement
- Elle nous harcèle au téléphone
- Il nous accuse de l'abandonner
- Elle ne sort plus de chez elle
- Il dit qu'il veut mourir”...
Hỏi: Tánh tình thường hay thay đổi theo tuổi tác cao?
Trả lời: Thật sự ra chính mối giao hảo với người già trở nên khó khăn hơn là tánh tình của họ có vấn đề. Đúng vậy, có một lúc nào đó, hoàn cảnh họ có thể bị thay đổi vì sự ra đi của người phối ngẫu, vì bệnh tật, vì khuyết tật handicap, và vì phải nhờ cậy lệ thuộc vào người khác(dépendance). Khung cảnh gia đình thường hay bị xáo lộn lúc về già, lúc tuổi cao thêm cho dù có hay không có sự lệ thuộc vào người khác..
Hỏi: Không phải chỉ riêng có hoàn cảnh bị thay đổi mà thôi, nhưng người ta còn nhận thấy tánh tình của người già cũng có phần trở nên khó khăn hơn, vậy mình phải làm sao đây?
Trả lời: Người ta lầm tưởng rằng tánh tình thay đổi theo tuổi tác, nhưng thật ra có một sự vững bền trong đường nét chính của tánh tình trong suốt cuộc đời. Khi đề cập đến vấn đề tánh tình trở nên khó khăn, đó là ám chỉ trường hợp hung tính (agressivité). Chúng ta nên cố tìm hiểu xem coi chuyện gì đã xảy ra cho cụ. Có thể có nhiều giả thuyết:
- Thứ nhứt: đó là cụ nầy từ trước giờ có tánh hay đòi hỏi, độc đoán, yêu sách, và các tánh nết nầy càng trở nên đâm nét, vững chắc thêm hơn theo thời gian, nhưng đó vẫn là tánh tình cố hữu của cụ từ trước tới giờ.
- Thứ nhì: Có thể cụ đang có vấn đề sức khỏe tiềm ẩn nào đó, chẳng hạn như bệnh lú lẫn Alzheimer hay một căn bệnh đồng loại nào đó.
- Chúng ta cũng có thề đối mặt với một người đang phải chịu đựng một sự đớn đau vô ngần nào đó cho nên tánh hiền như cục bột của cụ ngày xưa đã bị thay đổi. Sự đớn đau có thể liên quan đến bệnh tật, đến sự lệ thuộc, do sự mất khả năng tự lập ( baisse d autonome) hay do tuổi tác quá cao.
Trong hoàn cảnh nầy chúng ta cũng cần nên nghĩ tới vấn đề trầm cảm nếu tánh khó của cụ có kèm theo các dấu hiệu như việc khép mình (repli sur soi), buồn bã, không màng đến bất cứ một việc gì cả (désintérêt), giảm hoạt động không phải vì khó khăn thể xác hay mất năng lực. Trường hợp nầy cụ cần nên đi khám bác sĩ chuyên môn.
Hòi:Nhưng tại sao người ta trở nên khó tánh hơn khi về già? Nói tóm lại, người ta có thể bị trầm cãm hồi còn trẻ, trải qua nhiều khổ đau, bệnh nặng…
Trả lời: Vâng, nhưng điểm quan trọng của tuổi tác cao là việc tất cả mọi người đều biết là không còn bao nhiêu thời gian nữa… Tâm trạng nầy làm khơi dậy những ân oán cũ, những chuyện xưa đồng thời cũng làm sống lại chuyện gia đình.
*Về phía cha mẹ,tuổi già làm sống lại nỗi lo sợ mình bị các con cũng như thân nhân bỏ rơi. Nỗi lo sợ nầy cho thấy tại sao thường xuyên hay xảy ra việc bắt chẹt về tình cảm (chantage affectif) và làm cho bọn trẻ phải mang mặc cảm tội lỗi qua những lời nhận xét chua chát chẳng hạn như : “ mình lúc nào cũng chỉ có một mình” “ Ah, cái điện thoại là không phải món sở trường của tụi bây (ý trách móc bọn nhỏ không còn màng gọi phone thăm hỏi tía má).
*Về phía con cái, khi còn thời gian, người ta cố gắng để đòi cho được những gì họ chưa từng bao giờ nhận được từ cha mẹ. Thí dụ, tôi (bà Claudine Rodriguez) nghĩ đến một bà mẹ chưa từng bao giờ nói ra lời yêu thương đối với người con gái của bà ta. Bởi lẽ nấy, cô con gái cảm thấy cô ta cần săn sóc bà mẹ nhiều hơn để mong được nghe lời nói yêu thuơng trước khi đã quá trễ.
Ngoài ra cũng cần phải nói đến những xung đột, tranh chấp ngầm giữa anh chị em trong nhà với nhau. Nếu tôi (Anh chị em) có cảm tưởng đã bị hất hũi, thiệt thòi lúc xưa về mặt tình cảm yêu thương từ cha mẹ thì lúc này mình cần phải cố gắng để có được nhiều tình yêu hơn các anh chị. Yêu sách về tiền bạc thường được xem như một sự tìm kiếm tình thương và sự biết ơn.
Lúc nầy là lúc căng thẳng thường hay xảy ra, vì tất cả con cháu trong gia đình có thể nghĩ rằng họ là nạn nhân đã bị thương tổn và thiệt thòi nhiều về về mặt tình thần, cho dù dưới những hình thức khác nhau.
Mais pourquoi serait-on plus difficile en étant âgé ? Finalement, on peut être dépressif plus jeune, vivre des souffrances ou avoir une maladie grave...
Claudine Badey-Rodriguez: Oui, mais ce qui caractérise l'avancée en âge, c'est que tout le monde sait qu'il n'y a plus beaucoup de temps. Cela va faire ressortir les vieux dossiers, les vieilles histoires, et réactiver l'histoire familiale. Du côté des parents, la vieillesse réactive assez souvent la peur de l'abandon : ils peuvent donc ressentir la peur d'être abandonnés par leurs enfants et leurs proches. Ce retour de l'angoisse d'abandon explique aussi la plus grande fréquence du ' chantage affectif ' et de la culpabilisation des enfants avec des remarques ' acides ' du genre : ' On est toujours tout seuls ', ' Ah, le téléphone, c'est pas ton fort ! ', etc. Du côté des enfants, tant qu'il est encore temps, on essaye d'obtenir ce que l'on n'a jamais reçu de ses parents. Je pense par exemple à une mère qui n'a jamais dit à sa fille qu'elle l'aimait. Alors, cette fille s'épuise à s'occuper de sa mère dans l'espoir d'obtenir enfin cette marque d'amour avant qu'il ne soit trop tard.
Et puis souvent, c'est aussi entre frères et sœurs que les conflits et les tensions sont réactivés. Si j'ai le sentiment d'avoir été lésé par le passé, lésé sur le plan affectif, je vais essayer d'obtenir plus que les autres. D'ailleurs j'observe que derrière les demandes financières, très fréquentes, il existe en réalité presque toujours une recherche d'affection, de reconnaissance.
Et il y a des tensions, parce que tout le monde peut se juger lésé, même si c'est d'une manière différente !
Kết luận
Tác giả Claudine Badey-Rodriguez là người Pháp. Bà ta phân tách và nhận xét theo bối cảnh văn hóa xã hội Pháp. Tuy nói vậy chớ cũng có nhiều điểm không xa mấy thực tế cho lắm.
Đây là tâm lý học, một khoa học không chính xác. Ai nói sao, ai nghĩ sao cũng được hết!
Các bạn có đồng ý không?
“Sống ở trên đời không thể nào vạn sự như ý, có khiếm khuyết là lẽ thường tình ở đời, nếu cứ chăm chăm cầu toàn thì sẽ bị cái cầu toàn làm cho khổ sở. Chẳng thà thản nhiên đối mặt với hiện thực, thế nào cũng xong.
Tuổi già tâm không già, thế là già mà không già; Tuổi không già tâm già, thế là không già mà già. Nhưng xử lý một vấn đề thì nên nghe già”.
(Theo Hiểu đời của Châu Dung Cơ)
http://khatvongtuoitre.com/index.php?option=com_content&view=article&id=248:hiu-i-chu-dung-c&catid=10:suyngam&Itemid=12
Đọc thêm
- Càng già càng khó tính
http://www.baomoi.com/Cang-gia-cang-kho-tinh/139/3508368.epi
- Cha mẹ già & Con cái
http://maybien.net/index.php?option=com_content&view=article&id=405:ttxhconcai19&catid=42:mtvaxhttc&Itemid=61
- Cha mẹ già với con cái
http://tintuccaonien.com/docs/docs_3/3_1_38.htm
- Nước mắt chảy xuôi- Người già Việt ở phương Tây
http://tintuccaonien.com/docs/docs_1/1_2_128.htm
Montreal, 2012
http://www.vietbao.com/D_1-2_2-349_4-194203_15-2/
***
Claudine Badey-Rodriguez : En réalité, ce sont plutôt les relations avec une personne âgée qui peuvent devenir difficiles, bien plus que son caractère qui change. En effet, à certains moments, fatalement, la situation change pour cause de veuvage, maladie, handicap, dépendance... La dynamique familiale se trouve alors souvent bouleversée au moment de la vieillesse et de l'avancée en âge qu'il y ait ou non dépendance. D'ailleurs, j'avais pensé, au départ, appeler plutôt mon livre : ' Quand les relations deviennent difficiles avec l'âge '.
Claudine Badey-Rodriguez : On imagine que le caractère change avec l'âge, mais en réalité, il existe une certaine stabilité des traits de caractère au cours de la vie. Lorsqu'on dit que le caractère devient difficile, il est souvent question d'agressivité. Cette agressivité a toujours une explication qui est à rechercher. C'est cela qu'il faut faire en premier : chercher à comprendre ce qui se passe. On peut avoir plusieurs hypothèses.
- La première, c'est que cette personne a toujours été exigeante, autoritaire, revendicatrice et cela semble empirer avec l'âge. Son caractère se rigidifie en quelque sorte, mais c'est toujours bien le même caractère, en plus accentué en raison des aléas et des souffrances liées à l'âge.
- La deuxième possibilité, c'est qu'il y a peut-être une maladie sous-jacente débutante, comme une maladie d'Alzheimer ou un trouble apparenté.
- On peut se trouver tout simplement devant une personne qui ressent une grande souffrance. C'est possible, sous l'effet de cette souffrance, de voir changer quelqu'un qui avait un caractère doux. Cette souffrance peut être liée à la maladie, à la dépendance, à la baisse d'autonomie ou simplement à l'avancée en âge.
Il faut savoir également penser à une dépression selon le contexte, en particulier si le caractère difficile apparaît avec d'autres manifestations comme un repli sur soi, une tristesse, un désintérêt, une baisse d'activité non liée à une difficulté physique. Cela peut nécessiter une consultation médicale pour détecter et soigner cet état dépressif.
C'est vraiment important de comprendre que cette agressivité n'est pas gratuite. Derrière elle, on trouve toujours de la souffrance. Cela ne signifie pas pour autant qu'il faille tout accepter.
Claudine Badey-Rodriguez : Oui, mais ce qui caractérise l'avancée en âge, c'est que tout le monde sait qu'il n'y a plus beaucoup de temps. Cela va faire ressortir les vieux dossiers, les vieilles histoires, et réactiver l'histoire familiale. Du côté des parents, la vieillesse réactive assez souvent la peur de l'abandon : ils peuvent donc ressentir la peur d'être abandonnés par leurs enfants et leurs proches. Ce retour de l'angoisse d'abandon explique aussi la plus grande fréquence du ' chantage affectif ' et de la culpabilisation des enfants avec des remarques ' acides ' du genre : ' On est toujours tout seuls ', ' Ah, le téléphone, c'est pas ton fort ! ', etc. Du côté des enfants, tant qu'il est encore temps, on essaye d'obtenir ce que l'on n'a jamais reçu de ses parents. Je pense par exemple à une mère qui n'a jamais dit à sa fille qu'elle l'aimait. Alors, cette fille s'épuise à s'occuper de sa mère dans l'espoir d'obtenir enfin cette marque d'amour avant qu'il ne soit trop tard.
Et puis souvent, c'est aussi entre frères et sœurs que les conflits et les tensions sont réactivés. Si j'ai le sentiment d'avoir été lésé par le passé, lésé sur le plan affectif, je vais essayer d'obtenir plus que les autres. D'ailleurs j'observe que derrière les demandes financières, très fréquentes, il existe en réalité presque toujours une recherche d'affection, de reconnaissance.
Et il y a des tensions, parce que tout le monde peut se juger lésé, même si c'est d'une manière différente !
(1) Livre : ' Quand le caractère devient difficile avec l'âge ' Claudine Badey-Rodriguez, éditions Albin Michel.
***
Sau đó ông đến ở với đứa con thứ nhất, nhưng đứa con này nghe vợ, chỉ được ít hôm, bảo ông đến ở nhà đứa em kế. Cứ như thế, không ở được với đứa con nào. Không một đồng xu dính túi, người cha bị bỏ rơi, phải đi khất thực từng nhà. Bấy giờ cây gậy cũng còn có ích hơn là những đứa con. Cây gậy đó có thể giúp ông già xua đuổi những con chó, dò dẫm trên đường, tránh những vũng nước và giúp ông những lúc yếu chân sắp ngã.
Câu chuyện này sao giống câu chuyện của một bà mẹ ở Quận Cam. Sau Tháng Tư 1975, hai vợ chồng đem một đàn con vượt biển sang Mỹ. Trong nhiều năm, ông bà vừa nuôi con khôn lớn, ăn học thành tài, dựng vợ gả chồng cho con, vừa tậu được một căn nhà khang trang trong vùng Bolsa. Sau khi người chồng qua đời ít lâu, bà vợ được con cái thuyết phục nên bán ngôi nhà đi, chia đều cho các con rồi về ở với con cháu cho đỡ cô đơn. Bà nghe theo, và cũng lần lượt ở với nhiều đứa con, chịu cảnh bạc đãi và cuối cùng bà quyết định phải rời khỏi nhà những đứa con ấy. May thay, trên đất Mỹ, bà già cô đơn này còn có chỗ nương tựa, đó là một món trợ cấp nhỏ và ngôi nhà “housing” mà chính phủ đã đành cho bà. Nếu ở một xứ sở khác, chắc bà cũng cần đến một cây gậy.
Những đứa con mua nhà mới có thể đã không tính đến một chỗ cho cha mẹ già khi xế bóng, nhưng tôi biết nhiều bậc cha mẹ khi luống tuổi, con cái lập gia đình đi xa cả rồi, mà vẫn giữ cái nhà cũ nhiều phòng, với ý nghĩ dành cho con lúc trở về thăm viếng. Tôi có một người bạn được con trai bảo lãnh sang Mỹ, nhưng chỉ ít lâu sau cô con dâu muốn chồng bán căn nhà đang ở và đi mua lại một cái nhà nhỏ hơn, lấy lý do để tiết kiệm cũng là lý do để cha mẹ chồng phải dọn ra.
Cha mẹ đối với con lúc nào cũng hết lòng. Mẹ có thể lăn vào lửa để cứu con, cha có thể đổ mồ hôi nhọc nhằn để đứa con có được một nụ cười hạnh phúc, nhưng những đứa con, khi đã có gia đình riêng của mình, không giữ được sự chăm sóc, lo lắng cho đời sống của cha mẹ. Người mẹ nào cũng mỗi đêm kéo chăn đắp cho con, sờ trán con, hạnh phúc theo từng nụ cười của con, nhưng bây giờ con ở xa, thời giờ dùng để gọi về thăm mẹ đôi khi cũng hiếm hoi.
Ông Chu Dung Cơ nói về mối liên hệ giữa cha mẹ già và con cái :
- “Cha mẹ thương con là vô hạn, con thương cha mẹ là có hạn.
Con bệnh cha mẹ buồn lo. Cha mẹ bệnh con đến nhòm một cái, hỏi vài câu thấy là đủ.
Con tiêu tiền của cha mẹ thoải mái, cha mẹ tiêu tiền của con chẳng dễ chút nào.
Nhà của cha mẹ là của con. Nhà của con không phải là nhà cha mẹ.
Ốm đau trông cậy vào ai ? Nếu ốm đau dai dẳng có đứa con hiếu nào ở bên giường đâu (cứu bệnh sàng tiền vô hiếu tử)”.
Và lời khuyên đối với các bậc cha mẹ là : “Khác nhau là như vậy ! Người hiểu đời coi việc lo cho con là nghĩa vụ, là niềm vui không mong báo đáp. Chờ báo đáp là tự làm khổ mình”.
Cũng có nhiều con cái nuôi cha mẹ. Luận Ngữ chép, Tử Du hỏi về đạo hiếu. Khổng Tử đáp : “Ngày nay người ta cho nuôi cha mẹ là hiếu, nhưng đến chó ngựa kia, người ta cũng nuôi, nếu nuôi mà không kính hiếu cha mẹ thì có khác chi !”. Người già không khác những đứa trẻ, nhiều khi hay tủi thân, hờn dỗi và dễ phiền muộn, con cái có thể cho cha mẹ ăn uống, hầu hạ cha mẹ khuya sớm nhưng rất khó biết đến nỗi buồn của cha mẹ lúc về già.
Người thợ hớt tóc cho tôi biết về con cái của ông, cả 2 đứa con đều có nhà riêng, cùng ở trong quận Cam, nhưng không mấy khi chúng điện thoại hỏi thăm ông. Tháng trước, ông bệnh, nằm nhà một tuần lễ mà cũng chẳng đứa con nào ghé qua thăm. Ông nói thêm : “Chỉ trừ lúc nào chúng cần nhờ đến ông việc gì đó”, và buồn bã kết luận : “Ở Mỹ này, có 9 đứa con, cha mẹ già bệnh cũng phải vào nursing home thôi !”.
Tuy vậy, nursing home ở Âu Mỹ, mang tiếng là văn minh, hiện đại nhưng liệu rằng đây có phải là nơi yên ổn cho những ngày cuối cùng của tuổi già không ? Tại các viện dưỡng lão trên đất Mỹ mỗi năm có hàng chục nghìn trường hợp khiếu nại vì cách đối xử của nhân viên như bỏ bê, đánh đập, đại tiểu tiện, ói mửa mà không dọn dẹp, không cho uống nước, hiếp dâm, sờ mó, tệ hại nhất là đối với những bệnh nhân Alzheimer. Năm ngoái, phúc trình của Bộ Y Tế Minnesota cho ta thấy chỉ trong vòng 5 tháng đã có 15 trường hợp bệnh nhân mất trí nhớ bị hành hạ, trong đó có những vụ như bị chọc ghẹo liên tục, bị nhổ nước bọt vào miệng, bị bóp ngực hay hạ bộ. Phải chăng nhà dưỡng lão, chặng cuối đời của người già là chốn địa ngục có thật trên trần gian như thế !
Vậy thì con cái có hiếu tâm, xin cầu nguyện cho các đấng sinh thành sớm ra đi trước khi họ trở thành những người mất trí lú lẫn, nằm suốt ngày một chỗ, tiêu tiểu không kiểm soát được. Thấy cha mẹ lớn tuổi mà còn minh mẫn, mạnh khoẻ nên mừng, mà thấy cha mẹ ra đi nhẹ nhàng, trước khi phải chịu những cảnh đau lòng của tuổi già lại càng mừng hơn.
Tuy vậy, rất nhiều gia đình người Việt trên xứ người có được niềm an ủi là họ có những đứa con Việt Nam , nhất là những đứa con của một gia đình nghèo khó, lớn lên trong chiến tranh và thông cảm được nỗi thiệt thòi bất hạnh của cha mẹ.
***
Khi nghe những câu này, những người bước vào giai đoạn về chiều cũng rất buồn lòng. Thế nhưng, họ cũng không hiểu tại sao mình lại khắt khe, khó chịu.
Những yếu tố gây nên sự đổi tính
Tất cả nam giới và phụ nữ đều không ai có một tính cách nhất quán từ nhỏ đến già. Tuổi tác và sự thay đổi tính tình có mối liên hệ mật thiết với nhau.
Với người phụ nữ, từ tuổi 45 trở về trước là quãng thời gian lượng estrogen, hormone sinh dục nữ đạt mức cao nhất. Nó kích thích hoạt động của các cơ quan sinh dục, đem lại giọng nói trong trẻo và dáng vóc khỏe mạnh hơn... Điều này khiến phụ nữ tự tin và thường thoải mái hơn những lứa tuổi khác.
Từ tuổi 45 trở đi, lượng estrogen giảm dần, phụ nữ bước vào tuổi tiền mãn kinh và mãn kinh. Những rối loạn sinh lý khiến họ khó chịu, buồn bực hay cáu gắt.
Ở nam giới, từ 40 tuổi, thông thường việc sản sinh testosterone giảm, kéo theo sự giảm dần ham muốn gối chăn. Trong cuộc sống vợ chồng, nếu thiếu mặt này, tâm lý của họ bị ức chế, gây ra những cơn nóng giận bất thường.
Yếu tố thứ hai góp phần tác động đến sự thay đổi tính tình là xã hội. Tuổi trẻ là giai đoạn cả nam và nữ đều ra sức phấn đấu nhằm đạt được mục tiêu nhất định trong sự nghiệp, gia đình...
Người đàn ông trong giai đoạn này thể hiện sự sung sức về trí lực và sức lực. Họ quá bận rộn nên ít khi chú ý đến những chuyện nhỏ nhặt.
Thế nhưng khi bước qua tuổi 45, đàn ông mặc cảm mình già đi, đối mặt với sự sụt giảm về khả năng lao động. Đặc biệt, lúc về hưu, họ chỉ ở nhà, không có điều kiện giải tỏa stress, sẽ càng trở nên khó tính.
Với phụ nữ, họ đối mặt với những biểu hiện xuống sắc, đau yếu khi thời tiết thay đổi... Họ thấy mình trì trệ, kém cỏi. Cùng với sự sa sút về thể lực, hoạt động xã hội, con cái trưởng thành và và ra riêng, phụ nữ dần cảm thấy cô độc, ngộ nhận mình không còn có ích cho xã hội và con cái nữa. Sự hoài nghi về giá trị tồn tại khiến họ bi quan, dễ cáu bẳn.
Tuổi trẻ sống với tương lai do vậy họ luôn hào hứng, sẵn sàng đón nhận mọi thứ có thể xảy ra. Về già, họ sống trong sự tiếc nuối quá khứ. Đây là một phần nguyên nhân tạo nên tính cách khác biệt khi về già. Tâm lý hoài niệm, nuối tiếc những gì "vàng son" hoặc những điều chưa làm được khi còn trẻ thường khiến họ khó chịu...
Chị Nguyễn Thị Kim Huệ, 47 tuổi, giáo viên, cho biết: "Phải công nhận là đôi khi tôi khó tính với chồng con. Tôi nhận ra có nhiều điều mình đã bỏ lỡ trong cuộc đời. Giá như thời gian quay ngược trở lại, có thể tôi đã thay đổi được nhiều thứ".
Tâm sự của chị Huệ có lẽ cũng là tâm lý của nhiều phụ nữ khi bước vào độ tuổi này. Những câu hỏi được đặt ra như: "Vì sao mình phải khổ thế này? Mình khổ thế để cuối cùng được gì?... Từ tiếc nuối, họ cảm thấy mình là người thiệt thòi và đổ lỗi lên người thân, đôi khi rất vô cớ.
Giải pháp để làm dịu tình hình
Khi xác định được các yếu tố ảnh hưởng đến tính cách, bạn có thể tự làm dịu lại tính tình của mình hay người thân. Những giải pháp sau rất hữu hiệu trong việc giúp bạn "nguội" tính hơn khi lớn tuổi.
Ở giai đoạn sung sức hãy kết hợp làm việc và giải trí, chuẩn bị sẵn sàng về sức khỏe và tâm lý trước khi bước vào thời kỳ "xuống dốc". Đến tuổi, phụ nữ có thể chủ động bổ sung thêm lượng hormone nữ bằng cách tăng cường cung cấp estrogen thực vật có nhiều trong đậu phụ, sữa đậu nành... Nam giới nên dùng các thực phẩm như: mật ong, trứng, ngũ cốc, rong biển và hàu để bổ sung nội tiết tố cần thiết.
Tuy về hưu, nhưng bạn vẫn cần duy trì gắn bó với tập thể thể để giảm bớt sự cô đơn. Bạn có thể tham gia các hoạt động xã hội ở địa phương, các câu lạc bộ thể dục thể thao hợp lứa tuổi. Ở nhà, bạn có thể trông cháu, chăm vườn cây kiểng, nuôi thú cưng... để làm mình bận rộn hơn.
Con cái cần có sự quan tâm chăm sóc bố mẹ trong thời gian này. Nên thường xuyên về thăm, tổ chức những bữa họp mặt gia đình... Đừng cáu gắt với sự nhiều chuyện, nóng nảy hay suy diễn... của bố, mẹ. Con cái càng xa lánh, giận dỗi, bố mẹ sẽ càng cảm thấy cô đơn và khó tính hơn.
***
***
Quand le caractère devient difficile avec l'âge
Une personne âgée peut sembler changer de caractère et devenir difficile à comprendre et à gérer par son entourage. Claudine Badey-Rodriguez, psychologue, gérontologue et qui travaille comme psychothérapeute à Nice, a accepté de nous accorder une interview sur ce sujet qui est aussi celui de son dernier livre (1).
- Le caractère devient-il souvent difficile avec l'âge ?
- Quand ce n'est pas seulement la situation qui change mais que l'on observe vraiment qu'un caractère devient difficile chez une personne âgée, que faut-il faire ?
- Mais pourquoi serait-on plus difficile en étant âgé ? Finalement, on peut être dépressif plus jeune, vivre des souffrances ou avoir une maladie grave...
Le caractère devient-il souvent difficile avec l'âge ?
Claudine Badey-Rodriguez : En réalité, ce sont plutôt les relations avec une personne âgée qui peuvent devenir difficiles, bien plus que son caractère qui change. En effet, à certains moments, fatalement, la situation change pour cause de veuvage, maladie, handicap, dépendance... La dynamique familiale se trouve alors souvent bouleversée au moment de la vieillesse et de l'avancée en âge qu'il y ait ou non dépendance. D'ailleurs, j'avais pensé, au départ, appeler plutôt mon livre : ' Quand les relations deviennent difficiles avec l'âge '.
Quand ce n'est pas seulement la situation qui change mais que l'on observe vraiment qu'un caractère devient difficile chez une personne âgée, que faut-il faire ?
Claudine Badey-Rodriguez : On imagine que le caractère change avec l'âge, mais en réalité, il existe une certaine stabilité des traits de caractère au cours de la vie. Lorsqu'on dit que le caractère devient difficile, il est souvent question d'agressivité. Cette agressivité a toujours une explication qui est à rechercher. C'est cela qu'il faut faire en premier : chercher à comprendre ce qui se passe. On peut avoir plusieurs hypothèses.
- La première, c'est que cette personne a toujours été exigeante, autoritaire, revendicatrice et cela semble empirer avec l'âge. Son caractère se rigidifie en quelque sorte, mais c'est toujours bien le même caractère, en plus accentué en raison des aléas et des souffrances liées à l'âge.
- La deuxième possibilité, c'est qu'il y a peut-être une maladie sous-jacente débutante, comme une maladie d'Alzheimer ou un trouble apparenté.
- On peut se trouver tout simplement devant une personne qui ressent une grande souffrance. C'est possible, sous l'effet de cette souffrance, de voir changer quelqu'un qui avait un caractère doux. Cette souffrance peut être liée à la maladie, à la dépendance, à la baisse d'autonomie ou simplement à l'avancée en âge.
Il faut savoir également penser à une dépression selon le contexte, en particulier si le caractère difficile apparaît avec d'autres manifestations comme un repli sur soi, une tristesse, un désintérêt, une baisse d'activité non liée à une difficulté physique. Cela peut nécessiter une consultation médicale pour détecter et soigner cet état dépressif.
C'est vraiment important de comprendre que cette agressivité n'est pas gratuite. Derrière elle, on trouve toujours de la souffrance. Cela ne signifie pas pour autant qu'il faille tout accepter.
***
Mais pourquoi serait-on plus difficile en étant âgé ? Finalement, on peut être dépressif plus jeune, vivre des souffrances ou avoir une maladie grave...
Claudine Badey-Rodriguez : Oui, mais ce qui caractérise l'avancée en âge, c'est que tout le monde sait qu'il n'y a plus beaucoup de temps. Cela va faire ressortir les vieux dossiers, les vieilles histoires, et réactiver l'histoire familiale. Du côté des parents, la vieillesse réactive assez souvent la peur de l'abandon : ils peuvent donc ressentir la peur d'être abandonnés par leurs enfants et leurs proches. Ce retour de l'angoisse d'abandon explique aussi la plus grande fréquence du ' chantage affectif ' et de la culpabilisation des enfants avec des remarques ' acides ' du genre : ' On est toujours tout seuls ', ' Ah, le téléphone, c'est pas ton fort ! ', etc. Du côté des enfants, tant qu'il est encore temps, on essaye d'obtenir ce que l'on n'a jamais reçu de ses parents. Je pense par exemple à une mère qui n'a jamais dit à sa fille qu'elle l'aimait. Alors, cette fille s'épuise à s'occuper de sa mère dans l'espoir d'obtenir enfin cette marque d'amour avant qu'il ne soit trop tard.
Et puis souvent, c'est aussi entre frères et sœurs que les conflits et les tensions sont réactivés. Si j'ai le sentiment d'avoir été lésé par le passé, lésé sur le plan affectif, je vais essayer d'obtenir plus que les autres. D'ailleurs j'observe que derrière les demandes financières, très fréquentes, il existe en réalité presque toujours une recherche d'affection, de reconnaissance.
Et il y a des tensions, parce que tout le monde peut se juger lésé, même si c'est d'une manière différente !
(1) Livre : ' Quand le caractère devient difficile avec l'âge ' Claudine Badey-Rodriguez, éditions Albin Michel.
***
Cha Mẹ Già & Con CáiInternet 2009/12/13
Một bài rất hay, hãy ráng đọc cho hết,
đừng đọc nửa chừng rồi cho qua ! ! !
Trong truyện cổ, người ta có kể chuyện một ông phú hộ và 4 người con trai. Khi 4 người con này lớn lên lập gia đình, ông phú hộ này đem một phần gia tài chia cho 4 người con, phần còn lại vợ chồng ông giữ để dưỡng già. Mấy năm sau khi vợ ông qua đời, mấy người con sợ rằng ông sẽ tìm vợ mới, lúc có con, gia tài này phải chia cho những đứa con khác. Chúng bàn với nhau thuyết phục Cha, về ở với mình, săn sóc cha thật chu đáo, sung sướng để ông không cảm thấy cô đơn, khỏi cần phải tục huyền. Ðược ít lâu, chúng thuyết phục ông phú hộ chia hết tài sản cho chúng. Bùi tai và thấy không cần giữ riêng cho mình một tài khoản nào, ông đồng ý đem gia tài chia hết cho 4 đứa con.đừng đọc nửa chừng rồi cho qua ! ! !
Sau đó ông đến ở với đứa con thứ nhất, nhưng đứa con này nghe vợ, chỉ được ít hôm, bảo ông đến ở nhà đứa em kế. Cứ như thế, không ở được với đứa con nào. Không một đồng xu dính túi, người cha bị bỏ rơi, phải đi khất thực từng nhà. Bấy giờ cây gậy cũng còn có ích hơn là những đứa con. Cây gậy đó có thể giúp ông già xua đuổi những con chó, dò dẫm trên đường, tránh những vũng nước và giúp ông những lúc yếu chân sắp ngã.
Câu chuyện này sao giống câu chuyện của một bà mẹ ở Quận Cam. Sau Tháng Tư 1975, hai vợ chồng đem một đàn con vượt biển sang Mỹ. Trong nhiều năm, ông bà vừa nuôi con khôn lớn, ăn học thành tài, dựng vợ gả chồng cho con, vừa tậu được một căn nhà khang trang trong vùng Bolsa. Sau khi người chồng qua đời ít lâu, bà vợ được con cái thuyết phục nên bán ngôi nhà đi, chia đều cho các con rồi về ở với con cháu cho đỡ cô đơn. Bà nghe theo, và cũng lần lượt ở với nhiều đứa con, chịu cảnh bạc đãi và cuối cùng bà quyết định phải rời khỏi nhà những đứa con ấy. May thay, trên đất Mỹ, bà già cô đơn này còn có chỗ nương tựa, đó là một món trợ cấp nhỏ và ngôi nhà “housing” mà chính phủ đã đành cho bà. Nếu ở một xứ sở khác, chắc bà cũng cần đến một cây gậy.
Những đứa con mua nhà mới có thể đã không tính đến một chỗ cho cha mẹ già khi xế bóng, nhưng tôi biết nhiều bậc cha mẹ khi luống tuổi, con cái lập gia đình đi xa cả rồi, mà vẫn giữ cái nhà cũ nhiều phòng, với ý nghĩ dành cho con lúc trở về thăm viếng. Tôi có một người bạn được con trai bảo lãnh sang Mỹ, nhưng chỉ ít lâu sau cô con dâu muốn chồng bán căn nhà đang ở và đi mua lại một cái nhà nhỏ hơn, lấy lý do để tiết kiệm cũng là lý do để cha mẹ chồng phải dọn ra.
Cha mẹ đối với con lúc nào cũng hết lòng. Mẹ có thể lăn vào lửa để cứu con, cha có thể đổ mồ hôi nhọc nhằn để đứa con có được một nụ cười hạnh phúc, nhưng những đứa con, khi đã có gia đình riêng của mình, không giữ được sự chăm sóc, lo lắng cho đời sống của cha mẹ. Người mẹ nào cũng mỗi đêm kéo chăn đắp cho con, sờ trán con, hạnh phúc theo từng nụ cười của con, nhưng bây giờ con ở xa, thời giờ dùng để gọi về thăm mẹ đôi khi cũng hiếm hoi.
Ông Chu Dung Cơ nói về mối liên hệ giữa cha mẹ già và con cái :
- “Cha mẹ thương con là vô hạn, con thương cha mẹ là có hạn.
Con bệnh cha mẹ buồn lo. Cha mẹ bệnh con đến nhòm một cái, hỏi vài câu thấy là đủ.
Con tiêu tiền của cha mẹ thoải mái, cha mẹ tiêu tiền của con chẳng dễ chút nào.
Nhà của cha mẹ là của con. Nhà của con không phải là nhà cha mẹ.
Ốm đau trông cậy vào ai ? Nếu ốm đau dai dẳng có đứa con hiếu nào ở bên giường đâu (cứu bệnh sàng tiền vô hiếu tử)”.
Và lời khuyên đối với các bậc cha mẹ là : “Khác nhau là như vậy ! Người hiểu đời coi việc lo cho con là nghĩa vụ, là niềm vui không mong báo đáp. Chờ báo đáp là tự làm khổ mình”.
Cũng có nhiều con cái nuôi cha mẹ. Luận Ngữ chép, Tử Du hỏi về đạo hiếu. Khổng Tử đáp : “Ngày nay người ta cho nuôi cha mẹ là hiếu, nhưng đến chó ngựa kia, người ta cũng nuôi, nếu nuôi mà không kính hiếu cha mẹ thì có khác chi !”. Người già không khác những đứa trẻ, nhiều khi hay tủi thân, hờn dỗi và dễ phiền muộn, con cái có thể cho cha mẹ ăn uống, hầu hạ cha mẹ khuya sớm nhưng rất khó biết đến nỗi buồn của cha mẹ lúc về già.
Người thợ hớt tóc cho tôi biết về con cái của ông, cả 2 đứa con đều có nhà riêng, cùng ở trong quận Cam, nhưng không mấy khi chúng điện thoại hỏi thăm ông. Tháng trước, ông bệnh, nằm nhà một tuần lễ mà cũng chẳng đứa con nào ghé qua thăm. Ông nói thêm : “Chỉ trừ lúc nào chúng cần nhờ đến ông việc gì đó”, và buồn bã kết luận : “Ở Mỹ này, có 9 đứa con, cha mẹ già bệnh cũng phải vào nursing home thôi !”.
Tuy vậy, nursing home ở Âu Mỹ, mang tiếng là văn minh, hiện đại nhưng liệu rằng đây có phải là nơi yên ổn cho những ngày cuối cùng của tuổi già không ? Tại các viện dưỡng lão trên đất Mỹ mỗi năm có hàng chục nghìn trường hợp khiếu nại vì cách đối xử của nhân viên như bỏ bê, đánh đập, đại tiểu tiện, ói mửa mà không dọn dẹp, không cho uống nước, hiếp dâm, sờ mó, tệ hại nhất là đối với những bệnh nhân Alzheimer. Năm ngoái, phúc trình của Bộ Y Tế Minnesota cho ta thấy chỉ trong vòng 5 tháng đã có 15 trường hợp bệnh nhân mất trí nhớ bị hành hạ, trong đó có những vụ như bị chọc ghẹo liên tục, bị nhổ nước bọt vào miệng, bị bóp ngực hay hạ bộ. Phải chăng nhà dưỡng lão, chặng cuối đời của người già là chốn địa ngục có thật trên trần gian như thế !
Vậy thì con cái có hiếu tâm, xin cầu nguyện cho các đấng sinh thành sớm ra đi trước khi họ trở thành những người mất trí lú lẫn, nằm suốt ngày một chỗ, tiêu tiểu không kiểm soát được. Thấy cha mẹ lớn tuổi mà còn minh mẫn, mạnh khoẻ nên mừng, mà thấy cha mẹ ra đi nhẹ nhàng, trước khi phải chịu những cảnh đau lòng của tuổi già lại càng mừng hơn.
Tuy vậy, rất nhiều gia đình người Việt trên xứ người có được niềm an ủi là họ có những đứa con Việt Nam , nhất là những đứa con của một gia đình nghèo khó, lớn lên trong chiến tranh và thông cảm được nỗi thiệt thòi bất hạnh của cha mẹ.
***
Càng già càng khó tính?
Bạn đang nhận thấy bố mẹ càng lớn tuổi, càng khó tính, đối nghịch với sự thoải mái, dễ tính thời trẻ. Nguyên nhân của sự thay đổi này bắt nguồn từ đâu?
"Sao bây giờ ba khó tính thế", "Trước đây mẹ có khó chịu thế này đâu", "Tôi chẳng dám buông một lời đùa cợt như trước, ông bà hay suy diễn lung tung lắm"... Đó là những câu nói của con cái khi bàn về tính khí của bố mẹ lúc về già.Khi nghe những câu này, những người bước vào giai đoạn về chiều cũng rất buồn lòng. Thế nhưng, họ cũng không hiểu tại sao mình lại khắt khe, khó chịu.
Những yếu tố gây nên sự đổi tính
Tất cả nam giới và phụ nữ đều không ai có một tính cách nhất quán từ nhỏ đến già. Tuổi tác và sự thay đổi tính tình có mối liên hệ mật thiết với nhau.
Với người phụ nữ, từ tuổi 45 trở về trước là quãng thời gian lượng estrogen, hormone sinh dục nữ đạt mức cao nhất. Nó kích thích hoạt động của các cơ quan sinh dục, đem lại giọng nói trong trẻo và dáng vóc khỏe mạnh hơn... Điều này khiến phụ nữ tự tin và thường thoải mái hơn những lứa tuổi khác.
Từ tuổi 45 trở đi, lượng estrogen giảm dần, phụ nữ bước vào tuổi tiền mãn kinh và mãn kinh. Những rối loạn sinh lý khiến họ khó chịu, buồn bực hay cáu gắt.
Ở nam giới, từ 40 tuổi, thông thường việc sản sinh testosterone giảm, kéo theo sự giảm dần ham muốn gối chăn. Trong cuộc sống vợ chồng, nếu thiếu mặt này, tâm lý của họ bị ức chế, gây ra những cơn nóng giận bất thường.
Yếu tố thứ hai góp phần tác động đến sự thay đổi tính tình là xã hội. Tuổi trẻ là giai đoạn cả nam và nữ đều ra sức phấn đấu nhằm đạt được mục tiêu nhất định trong sự nghiệp, gia đình...
Người đàn ông trong giai đoạn này thể hiện sự sung sức về trí lực và sức lực. Họ quá bận rộn nên ít khi chú ý đến những chuyện nhỏ nhặt.
Thế nhưng khi bước qua tuổi 45, đàn ông mặc cảm mình già đi, đối mặt với sự sụt giảm về khả năng lao động. Đặc biệt, lúc về hưu, họ chỉ ở nhà, không có điều kiện giải tỏa stress, sẽ càng trở nên khó tính.
Với phụ nữ, họ đối mặt với những biểu hiện xuống sắc, đau yếu khi thời tiết thay đổi... Họ thấy mình trì trệ, kém cỏi. Cùng với sự sa sút về thể lực, hoạt động xã hội, con cái trưởng thành và và ra riêng, phụ nữ dần cảm thấy cô độc, ngộ nhận mình không còn có ích cho xã hội và con cái nữa. Sự hoài nghi về giá trị tồn tại khiến họ bi quan, dễ cáu bẳn.
Tuổi trẻ sống với tương lai do vậy họ luôn hào hứng, sẵn sàng đón nhận mọi thứ có thể xảy ra. Về già, họ sống trong sự tiếc nuối quá khứ. Đây là một phần nguyên nhân tạo nên tính cách khác biệt khi về già. Tâm lý hoài niệm, nuối tiếc những gì "vàng son" hoặc những điều chưa làm được khi còn trẻ thường khiến họ khó chịu...
Chị Nguyễn Thị Kim Huệ, 47 tuổi, giáo viên, cho biết: "Phải công nhận là đôi khi tôi khó tính với chồng con. Tôi nhận ra có nhiều điều mình đã bỏ lỡ trong cuộc đời. Giá như thời gian quay ngược trở lại, có thể tôi đã thay đổi được nhiều thứ".
Tâm sự của chị Huệ có lẽ cũng là tâm lý của nhiều phụ nữ khi bước vào độ tuổi này. Những câu hỏi được đặt ra như: "Vì sao mình phải khổ thế này? Mình khổ thế để cuối cùng được gì?... Từ tiếc nuối, họ cảm thấy mình là người thiệt thòi và đổ lỗi lên người thân, đôi khi rất vô cớ.
Giải pháp để làm dịu tình hình
Khi xác định được các yếu tố ảnh hưởng đến tính cách, bạn có thể tự làm dịu lại tính tình của mình hay người thân. Những giải pháp sau rất hữu hiệu trong việc giúp bạn "nguội" tính hơn khi lớn tuổi.
Ở giai đoạn sung sức hãy kết hợp làm việc và giải trí, chuẩn bị sẵn sàng về sức khỏe và tâm lý trước khi bước vào thời kỳ "xuống dốc". Đến tuổi, phụ nữ có thể chủ động bổ sung thêm lượng hormone nữ bằng cách tăng cường cung cấp estrogen thực vật có nhiều trong đậu phụ, sữa đậu nành... Nam giới nên dùng các thực phẩm như: mật ong, trứng, ngũ cốc, rong biển và hàu để bổ sung nội tiết tố cần thiết.
Tuy về hưu, nhưng bạn vẫn cần duy trì gắn bó với tập thể thể để giảm bớt sự cô đơn. Bạn có thể tham gia các hoạt động xã hội ở địa phương, các câu lạc bộ thể dục thể thao hợp lứa tuổi. Ở nhà, bạn có thể trông cháu, chăm vườn cây kiểng, nuôi thú cưng... để làm mình bận rộn hơn.
Con cái cần có sự quan tâm chăm sóc bố mẹ trong thời gian này. Nên thường xuyên về thăm, tổ chức những bữa họp mặt gia đình... Đừng cáu gắt với sự nhiều chuyện, nóng nảy hay suy diễn... của bố, mẹ. Con cái càng xa lánh, giận dỗi, bố mẹ sẽ càng cảm thấy cô đơn và khó tính hơn.
***
Cha mẹ già với con cái
(bài do các bạn Bieu Nguyen và Paul Van giới thiệu)
Những Bà Mẹ Cô Đơn
Trong giờ lễ Chủ Nhật, nhằm ngày Lễ Mẹ, tại nhà thờ Saint Columban, linh mục T. đã làm nhiều người nghe phải nhỏ lệ khi ông kể một câu chuyện về một người Mẹ đã nuôi cả mười đứa con thành công về tài chánh, đứa Bác Sĩ, đứa Kỹ Sư, Dược Sĩ, nhưng rồi cả mười đứa con ấy, không nuôi nổi một bà Mẹ già, Đứa nào cũng có lý do để từ chối không muốn ở với Mẹ.
Linh mục T. cũng kể lại lúc ông còn ở Chicago, có một lần trong thời tiết lạnh giá, đến thăm một bà Mẹ, thấy căn nhà rộng mông mênh, không có ai, vì hai vợ chồng đứa con đi làm cả. Điều ông quan tâm là thấy trong nhà rất lạnh, bà Mẹ phải mặc hai áo nhưng vẫn lạnh cóng. Ông có hỏi bà mẹ tại sao không mở máy sưởi, thì bà Mẹ cho biết là không dám mở vì sợ khi con đi làm về, sẽ càm ràm là “tốn tiền điện quá!” Những đứa con sang trọng kia, có thể chờ đến ngày Lễ Mẹ, thì đưa mẹ ra ăn tô phở, hoặc gọi điện thoại về nhà, nói: “I love you, mom!” Thế là đủ bổn phận của một đứa con thành công ở Mỹ đối với người mẹ yêu dấu của mình.
Những Bà Mẹ ở đây là hiện thân của Mẹ Việt Nam đau khổ, đã hy sinh cả cuộc đời cho con cái, nhưng khi con cái phụ rẫy, bỏ bê, cũng im lặng chấp nhận cho đến hết cuộc đời.
Có biết bao nhiêu trường hợp như thế trong cộng đồng Việt Nam hải ngoại? Biết bao nhiêu bà mẹ âm thầm, lặng lẽ chịu đựng tất cả những đau khổ từ khi lấy chồng, sinh con, rồi ráng nuôi dậy con nên người, sau đó lại chấp nhận những đứa con bất hiếu như một định mệnh mà không hề thốt lời than vãn?
Một bà mẹ đã dành dụm bao năm buôn gánh bán bưng để cho con vượt biên một mình, sau đó, khi qua đến Mỹ, thằng con sợ vợ quá, không dám để mẹ ngủ trong phòng, mà bảo mẹ phải ngủ dưới đất trong phòng khách. Một lần, con chó xù của hai vợ chồng đứng đái ngay vào đầu mẹ. Bà mẹ kêu lên, thì đứa con dâu cười ha hả trong khi thằng chồng đứng yên, chẳng dám nói gì.
Bà mẹ khác, không được ở chung với con trai, phải thuê một phòng của người bạn, vì sức khoẻ yếu, lúc nào cũng lo là chết không có ai chôn. Khi nghe nói về bảo hiểm nhân thọ, bà có năn nỉ thằng con trai đứng tên mua giùm, để bà bớt chút tiền già và đóng hàng tháng để mai sau, con có tiền lo hậu sự cho bà, nhưng đứa con dâu nhất định không chịu, cho rằng “tốn tiền vô ích, chết thì thiêu, liệng tro xuống biển là xong, chôn làm quái gì cho mất thời giờ đi chăm sóc.” Bà cụ uất quá, phát bệnh và qua đời. Không biết rồi bà có được chôn cất đàng hoàng theo ý muốn, hay lại bị cô con dâu vứt tro ra biển.
Không thiếu những bà mẹ khi đến thăm con trai, phải ngồi nhìn vợ chồng chúng nó ăn uống ríu rít với nhau, vì con dâu không chịu dọn thêm một chén cơm mời mẹ. Một bà mẹ nhớ con nhớ cháu quá, đến thăm con, nhưng sợ con dâu sẽ nhiếc móc thằng chồng, nên vừa vào tới cửa đã vội thanh minh: “Mẹ không ăn cơm đâu! Mẹ vừa ăn phở xong, còn no đầy bụng. Mẹ chỉ đến cho thằng cháu nội món quà thôi!”
Không thiếu những bà mẹ vì lỡ đánh đổ một chút nước trên thảm mà bị con nhiếc móc tơi bời. “Trời đất ơi! Cái thảm của người ta cả vài ngàn bạc mà đánh đổ đánh tháo ra thế thì có chết không?” Có bà mẹ bị bệnh ung thư, biết là sắp chết, mong được con gái đưa về Việt Nam, nhưng con đổ thừa cho chồng không cho phép về, rồi biến mất tăm, sợ trách nhiệm. Mẹ phải nhờ người đưa ra phi trường, nhờ người dưng đi cùng chuyến bay chăm sóc cho đến khi về tới nhà. Từ lúc đó đến lúc mẹ mất, cả con gái lẫn con rể, cháu chắt cũng chẳng hề gọi điện thoại hỏi thăm một lần.
Một bà mẹ già trên 70 tuổi rồi, có thằng con trai thành công lẫy lừng, bốn năm căn nhà cho thuê, nhưng bà mẹ phải lụm cụm đi giữ trẻ, nói đúng ralà đi ở đợ vì phải lau nhà, rửa chén, nấu cơm, để có tiền tiêu vặt và để gộp với tiền già, đưa cả cho.. con trai, một thanh niên ham vui, nhẩy nhót tung trời, hai, ba bà vợ. Mỗi khi gặp bà con, chưa cần hỏi, bà đã thanh minh: “Ấy, tôi ngồi không cũng chả biết làm gì, thôi thì đi làm cho nó qua ngày, kẻo ở nhà rộng quá, một mình buồn lắm!”
Trong một cuộc hội thoại, một bà mẹ đã khóc nức nở vì chỉ đứa con gái phụ rẫy, bỏ bà một mình cô đơn. Bà chỉ có một đứa con gái duy nhất, chổng chết trong trại cải tạo. Trong bao nhiêu năm, bà đã gồng gánh nuôi con, rồi cùng vượt biên với con, tưởng mang hạnh phúc cho hai mẹ con, ai ngờ cô con chờ đúng 18 tuổi là lẳng lặng sắp vali ra đi. Nước mắt bà đã chẩy cho chồng, nay lại chẩy hết cho con.
Tại những nhà dưỡng lão gần trung tâm Thủ Đô Tị Nạn, có biết bao nhiêu bà mẹ ngày đêm ngóng con đến thăm nhưng vẫn biệt vô âm tín. Một bà cụ suốt ba năm dài, không bao giờ chịu bước xuống giường, vì biết rằng chẳng bao giờ có đứa con nào đến thăm. Bà đã lẳng lặng nằm suốt ngày trên giường như một sự trừng phạt chính mình vì đã thương yêu con cái quá sức để đến tình trạng bị bỏ bê như hiện tại. Sau ba năm, bà mất vì các vết lở, vì nỗi u uất, mà những người chăm sóc bà vẫn không biết gia cảnh bà như thế nào, vì bà không hề nhắc đến. Có điều chắc chắn là khi bà còn là một thiếu nữ, bà phải là một mẫu người làm cho nhiều người theo đuổi, quyến luyến, tôn sùng. Chắc chắn bà đã trải qua bao năm tháng thật tươi đẹp, vì cho đến khi mất, khuôn mặt bà, những ngón tay bà, và dáng dấp bà vẫn khoan thai, dịu dàng, pha một chút quý phái. Nhưng tất cả những bí ẩn đó đã được bà mang xuống mồ một cách trầm lặng.
Một buổi chiều tháng 5, tại một tiệm phở Việt Nam, một mẹ già đứng tần ngần bên cánh cửa. Khi được mời vào, mẹ cho biết mẹ không đói, nhưng chỉ muốn đứng nhìn những khuôn mặt vui vẻ, để nhớ đến con mình, đứa con đã bỏ bà đi tiểu bang khác, để mẹ ở với đứa cháu là một tên nghiện rượu, đã hăm doạ đánh mẹ hoài. Hắn đã lấy hết tiền trợ cấp của mẹ, lại còn xua đuổi mẹ như cùi hủi. Hôm nay, hắn lái xe chở mẹ đến đầu chợ, đẩy mẹ xuống và bảo mẹ cút đi! Mẹ biết đi đâu bây giờ?
Trong một căn phòng điều trị tại bệnh viện Ung Thư, một bà cụ đã gào lên nức nở khi người bệnh nằm bên được chuyển đi nơi khác. “Bà ơi! Bà bỏ tôi sao? Bà ơi! Đừng đi! Đừng bỏ tôi nằm một mình! Tôi sợ lắm, bà ơi!” Những tiếng kêu, tiếng khóc nấc nghẹn đó lặp đi lặp lại làm người bệnh sắp chuyển đi cũng khóc theo. Người y tá cũng khóc lặng lẽ. Anh con trai của người sắp đi xa, không cầm được giọt lệ, cũng đứng nức nở. Cả căn phòng như ngập nước mắt. Mầu trắng của những tấm trải giường, mầu trắng của tấm áo cánh của bà cụ như những tấm khăn liệm, tự nhiên sáng lên, buồn bã. Bà cụ nằm lại đó đã không có đứa con nào ở gần đây. Chúng đã mỗi đứa mỗi nơi, như những cánh chim không bao giờ trở lại.
Trên đại lộ Bolsa, thỉnh thoảng người ta thấy một bà mẹ già, đẩy chiếc xe chợ trên chứa đầy đồ linh tinh. Mẹ chỉ có một cái nón lá để che nắng che mưa. Khuôn mặt khắc khổ của mẹ như những đường rãnh bùn lầy nước đọng, đâu đó ở chợ Cầu Ông Lãnh, Thủ Thiêm, gần bến Ninh Kiều, Bắc Mỹ Thuận hay ở gần cầu Tràng Tiền, Chợ Đông Ba? Mẹ đi về đâu, hỡi Mẹ? Những đứa con của mẹ giờ chắc đang vui vầy trong nhà hàng nào đó, đón mừng ngày Lễ Mẹ.
***
Nước mắt chảy xuôi - người già Việt ở phương Tây
Người Việt có câu “Mười con không nuôi được cha mẹ”, nhưng bao giờ “Nước mắt (cũng) chảy xuôi”. Có lẽ đó cũng là kiếp luân hồi của con người.
Đã có bao câu chuyện buồn về những người già ở phương Tây, nhưng với văn hoá, đạo lý truyền thống của người Việt dường như nỗi buồn đó còn là nỗi đau gấp bao lần vì những người già phải xa quê hương, nguồn cội... Bài tạp văn của Huy Phương mang đến cho bạn đọc một nỗi niềm đau đáu khó quên...
Cứ mỗi lần có dịp phải vào nhà dưỡng lão để thăm người quen hay bạn bè, tôi thường có những suy nghĩ và ám ảnh, liệu rồi sau này lúc già yếu, bệnh hoạn, tôi có phải vào nằm ở đây không, mà ví như cha mẹ tôi còn sống, tôi có khả năng nuôi nấng săn sóc cha mẹ tôi ở nhà không hay lại phải đưa quý cụ vào đây?
“Nước mắt chảy xuôi” là thành ngữ Việt Nam nói đến tình thương chỉ có thể từ cha mẹ dành cho con cái, theo dòng thuận của đời người, từ cao xuống thấp, để khuyên chúng ta đừng đòi hỏi một sự báo đáp từ con cái. Nhưng sự thật, các bậc cha mẹ cũng buồn lòng khi thấy con cái đối xử với mình tệ bạc, nhất là đến tuổi già, bệnh tật, có khi bị bỏ quên, cha mẹ cô đơn, cần sự an ủi, săn sóc. Trong một bài viết về nỗi niềm của cha mẹ già bị bỏ quên trong xã hội hôm nay, tôi nhận được lá thư của một vị cao niên ở tận miền đông, bày tỏ ý kiến của cụ:
“Tôi đã khóc, khóc cho chính mình và cho ai trong tuổi già ở xứ này. Ông kể lại có cụ già đã chết cả một hai tuần, không ai biết. Con cái ở đâu? Đó là những người có con mà còn vậy, còn những người không con thì chắc phải vô trường hợp này quá. Vì tôi không con gái, chỉ hai “đực rựa”, một ở Cali, một ở gần đây, nhưng ít khi kêu, và có khi không kêu hỏi thăm được một tiếng, lúc cần tiền hay cần gì đó mới kêu. Có lúc tôi nghĩ: hay mình bất hiếu với cha mẹ nên con cái nó bạc với mình chăng? Ở Florida này cũng có một bà Việt Nam ở riêng, mỗi tuần có cậu con trai mang đồ ăn tới. Hôm đó cậu ta kêu cửa, nhưng không thấy mẹ ra mở. Cậu ta tưởng bà cụ đi vắng bèn treo gói đồ ăn vào hàng rào cổng. Mấy ngày sau trở lại, thấy gói đồ ăn vẫn còn, mới khám phá ra bà mẹ đã chết. Thật là thảm!”.
Câu chuyện như trên có thể xảy ra bất cứ ở đâu, nhưng chắc chắn là chuyện có thể tránh được. Nếu mẹ ở nhà riêng, con nên có một cái chìa khoá nhà để dùng lúc cần thiết. Đem thức ăn đến cho mẹ, khi mẹ đi vắng, dù bận thế nào đi nữa, thì cũng vào nhà, để thức ăn vào tủ lạnh cho mẹ. Nếu mẹ ngủ thì cũng vào nhà xem mẹ có khoẻ không? Điện thoại cho mẹ nhiều lần mà không nghe trả lời thì phải nhờ người ở gần, đến gõ cửa nhà mẹ xem sao, hay vội vàng chạy lại xem sự thể thế nào?
Trái tim của người mẹ có nhiều chỗ dành cho đứa con, như đôi cánh của một con gà mẹ có thể dang ra che kín mười đứa con bé dại, nhưng người mẹ có chỗ nào trong trái tim của con? Ngày xưa, mẹ chưa bao giờ biết nói tiếng “bận” với con. Khi đang ăn mà con “làm bậy” cũng phải buông đũa đứng dậy. Nửa đêm dù đau yếu, mỏi mệt nghe tiếng con khóc cũng phải mở mắt, vỗ về và ôm con vào lòng. Sao các con bây giờ vẫn thường nói tiếng “bận” với cha mẹ. Vì bận nên các con đưa cha mẹ già lú lẫn vào nursing home, vì bận, nên theo lời một cô y tá cho biết, nhiều gia đình bỏ cha mẹ vào đây rồi không bao giờ lui tới thăm viếng.
Cô cho biết nhiều người đã ở đây năm sáu năm rồi, không hề có ai lai vãng. Có bao nhiêu lý do để những đứa con có thể nêu ra để không còn chỗ nào trong lòng, nhớ đến cha mẹ. Nếu là đàn ông chúng ta nên vui, vì hiện nay trong các nhà dưỡng lão 70% là quý bà, vì các ông đã quy tiên sớm hơn vợ mình, thông thường ít nhất là 6 năm, để ngày nay khỏi phải chịu cảnh cô đơn, buồn tẻ. .
Đã có bao câu chuyện buồn về những người già ở phương Tây, nhưng với văn hoá, đạo lý truyền thống của người Việt dường như nỗi buồn đó còn là nỗi đau gấp bao lần vì những người già phải xa quê hương, nguồn cội... Bài tạp văn của Huy Phương mang đến cho bạn đọc một nỗi niềm đau đáu khó quên...
Cứ mỗi lần có dịp phải vào nhà dưỡng lão để thăm người quen hay bạn bè, tôi thường có những suy nghĩ và ám ảnh, liệu rồi sau này lúc già yếu, bệnh hoạn, tôi có phải vào nằm ở đây không, mà ví như cha mẹ tôi còn sống, tôi có khả năng nuôi nấng săn sóc cha mẹ tôi ở nhà không hay lại phải đưa quý cụ vào đây?
“Nước mắt chảy xuôi” là thành ngữ Việt Nam nói đến tình thương chỉ có thể từ cha mẹ dành cho con cái, theo dòng thuận của đời người, từ cao xuống thấp, để khuyên chúng ta đừng đòi hỏi một sự báo đáp từ con cái. Nhưng sự thật, các bậc cha mẹ cũng buồn lòng khi thấy con cái đối xử với mình tệ bạc, nhất là đến tuổi già, bệnh tật, có khi bị bỏ quên, cha mẹ cô đơn, cần sự an ủi, săn sóc. Trong một bài viết về nỗi niềm của cha mẹ già bị bỏ quên trong xã hội hôm nay, tôi nhận được lá thư của một vị cao niên ở tận miền đông, bày tỏ ý kiến của cụ:
“Tôi đã khóc, khóc cho chính mình và cho ai trong tuổi già ở xứ này. Ông kể lại có cụ già đã chết cả một hai tuần, không ai biết. Con cái ở đâu? Đó là những người có con mà còn vậy, còn những người không con thì chắc phải vô trường hợp này quá. Vì tôi không con gái, chỉ hai “đực rựa”, một ở Cali, một ở gần đây, nhưng ít khi kêu, và có khi không kêu hỏi thăm được một tiếng, lúc cần tiền hay cần gì đó mới kêu. Có lúc tôi nghĩ: hay mình bất hiếu với cha mẹ nên con cái nó bạc với mình chăng? Ở Florida này cũng có một bà Việt Nam ở riêng, mỗi tuần có cậu con trai mang đồ ăn tới. Hôm đó cậu ta kêu cửa, nhưng không thấy mẹ ra mở. Cậu ta tưởng bà cụ đi vắng bèn treo gói đồ ăn vào hàng rào cổng. Mấy ngày sau trở lại, thấy gói đồ ăn vẫn còn, mới khám phá ra bà mẹ đã chết. Thật là thảm!”.
Câu chuyện như trên có thể xảy ra bất cứ ở đâu, nhưng chắc chắn là chuyện có thể tránh được. Nếu mẹ ở nhà riêng, con nên có một cái chìa khoá nhà để dùng lúc cần thiết. Đem thức ăn đến cho mẹ, khi mẹ đi vắng, dù bận thế nào đi nữa, thì cũng vào nhà, để thức ăn vào tủ lạnh cho mẹ. Nếu mẹ ngủ thì cũng vào nhà xem mẹ có khoẻ không? Điện thoại cho mẹ nhiều lần mà không nghe trả lời thì phải nhờ người ở gần, đến gõ cửa nhà mẹ xem sao, hay vội vàng chạy lại xem sự thể thế nào?
Trái tim của người mẹ có nhiều chỗ dành cho đứa con, như đôi cánh của một con gà mẹ có thể dang ra che kín mười đứa con bé dại, nhưng người mẹ có chỗ nào trong trái tim của con? Ngày xưa, mẹ chưa bao giờ biết nói tiếng “bận” với con. Khi đang ăn mà con “làm bậy” cũng phải buông đũa đứng dậy. Nửa đêm dù đau yếu, mỏi mệt nghe tiếng con khóc cũng phải mở mắt, vỗ về và ôm con vào lòng. Sao các con bây giờ vẫn thường nói tiếng “bận” với cha mẹ. Vì bận nên các con đưa cha mẹ già lú lẫn vào nursing home, vì bận, nên theo lời một cô y tá cho biết, nhiều gia đình bỏ cha mẹ vào đây rồi không bao giờ lui tới thăm viếng.
Cô cho biết nhiều người đã ở đây năm sáu năm rồi, không hề có ai lai vãng. Có bao nhiêu lý do để những đứa con có thể nêu ra để không còn chỗ nào trong lòng, nhớ đến cha mẹ. Nếu là đàn ông chúng ta nên vui, vì hiện nay trong các nhà dưỡng lão 70% là quý bà, vì các ông đã quy tiên sớm hơn vợ mình, thông thường ít nhất là 6 năm, để ngày nay khỏi phải chịu cảnh cô đơn, buồn tẻ. .
Trước ngày Giáng Sinh tôi có dịp vào viếng thăm một người bạn sắp qua đời trong một nursing home. Trên hành lang dẫn vào phòng người bạn, và ngay trước chỗ làm việc của nhân viên ở đây, tôi thấy nhiều ông bà cụ ngồi trên những chiếc xe lăn, nhìn những người qua lại. Các cô y tá đã sắp xếp cho các cụ ra ngồi trên hành lang đối điện với văn phòng làm việc, một phần để trông chừng các cụ, một phần cho các cụ đỡ buồn.
Nhưng các cụ nhìn sự vật một cách dửng dưng, đôi mắt đờ đẫn, có người đã gục đầu xuống ngủ. Giá mà có người đẩy xe lăn đưa các cụ đi dạo một vòng ngoài trời nắng ấm kia, chắc hẳn các cụ vui hơn và biết đâu cuộc sống sẽ kéo dài thêm một thời gian nữa. Giờ này trong công viên hay trên những con đường trong thành phố nhiều người mẹ đang đẩy chiếc xe đưa con đi dạo, nhưng vài mươi năm nữa ai sẽ đẩy xe lăn cho bà? Phải chăng định luật của cuộc sống và tình thương là “nước mắt chảy xuôi”, sẽ không bao giờ có một dòng nước chảy ngược về nguồn?
Người Âu Mỹ thường thèm địa vị của các bậc cha mẹ người Á Đông lúc về già vẫn còn được con cái lui tới săn sóc, nhưng họ cũng nên nhớ lại, họ chỉ nuôi con cho đến năm 18 tuổi là hết bổn phận, trên pháp lý, không ai trừng phạt gì họ được, mà trên mặt tình cảm cũng không có gì phải cắn rứt lương tâm. Trong xã hội văn minh này, một đứa trẻ bỏ học, đi lang thang ngoài đường hay bị đối xử tàn tệ, cha mẹ có thể ra toà và mất quyền nuôi dưỡng, còn những cụ già vô gia cư, đói khát bị bỏ bên lề đường, không ai có trách nhiệm và chẳng có ai phải ra toà.
Điều đáng nói là các cụ già cũng như những đứa trẻ, đều yếu đuối, không có khả năng tự bảo vệ và rất dễ xúc động, buồn vui. Trong một xã hội đáng gọi là văn minh, các trẻ em và người cao niên đều được che chở, bảo vệ và săn sóc chu đáo. Các cụ có các cơ quan xã hội lo thuốc men, thực phẩm nhưng với nỗi cô đơn, phiền muộn ai là người lo cho các cụ, trong khi những đứa trẻ có người an ủi, vỗ về và nói với nó những lời dịu ngọt.
Ngân khoản của Liên bang cấp để ngăn ngừa tình trạng lạm dụng có đến 90% dành cho việc ngăn ngừa lạm dụng trẻ con, 7% để ngăn ngừa bạo hành trong gia đình nhưng chỉ có 2% sử dụng trong việc ngăn ngừa ngược đãi người già. Không biết có bao nhiêu đạo luật và ngân khoản dành cho việc chống lại việc ngược đãi súc vật?
Cứ vào “Pet-Abuse.com” chúng ta sẽ tìm thấy hàng nghìn trường hợp công dân Mỹ, già và trẻ, đàn ông lẫn đàn bà bị tù tội, phạt tiền vì bạc đãi, bỏ đói, đánh đập hoặc giết những con vật thân yêu trong nhà. Bỏ quên một bà mẹ già trong nhà dưỡng lão nhiều năm có phải là một trường hợp ngược đãi không? Chẳng lẽ là không? Vì nếu có, luật pháp đã bắt đứa con phải phạt vạ hay vào nhà tù.
Theo người xưa, tuổi thọ là một ơn Trời và là một phúc đức lớn cho gia đình nào có cha mẹ tuổi thọ cao, trước nhất là của chính người cao tuổi nhưng đồng thời cũng là cho con cháu, bởi vì cha mẹ có sống lâu, con cháu mới có cơ hội được thể hiện lòng hiếu thảo. Có ba điều người ta thường mong ước ở đời là Phước, Lộc và Thọ. Phước có chỗ đứng cao hơn hết, Lộc thì phù du mà Thọ chưa hẳn đã là may mắn.
Nhưng các cụ nhìn sự vật một cách dửng dưng, đôi mắt đờ đẫn, có người đã gục đầu xuống ngủ. Giá mà có người đẩy xe lăn đưa các cụ đi dạo một vòng ngoài trời nắng ấm kia, chắc hẳn các cụ vui hơn và biết đâu cuộc sống sẽ kéo dài thêm một thời gian nữa. Giờ này trong công viên hay trên những con đường trong thành phố nhiều người mẹ đang đẩy chiếc xe đưa con đi dạo, nhưng vài mươi năm nữa ai sẽ đẩy xe lăn cho bà? Phải chăng định luật của cuộc sống và tình thương là “nước mắt chảy xuôi”, sẽ không bao giờ có một dòng nước chảy ngược về nguồn?
Người Âu Mỹ thường thèm địa vị của các bậc cha mẹ người Á Đông lúc về già vẫn còn được con cái lui tới săn sóc, nhưng họ cũng nên nhớ lại, họ chỉ nuôi con cho đến năm 18 tuổi là hết bổn phận, trên pháp lý, không ai trừng phạt gì họ được, mà trên mặt tình cảm cũng không có gì phải cắn rứt lương tâm. Trong xã hội văn minh này, một đứa trẻ bỏ học, đi lang thang ngoài đường hay bị đối xử tàn tệ, cha mẹ có thể ra toà và mất quyền nuôi dưỡng, còn những cụ già vô gia cư, đói khát bị bỏ bên lề đường, không ai có trách nhiệm và chẳng có ai phải ra toà.
Điều đáng nói là các cụ già cũng như những đứa trẻ, đều yếu đuối, không có khả năng tự bảo vệ và rất dễ xúc động, buồn vui. Trong một xã hội đáng gọi là văn minh, các trẻ em và người cao niên đều được che chở, bảo vệ và săn sóc chu đáo. Các cụ có các cơ quan xã hội lo thuốc men, thực phẩm nhưng với nỗi cô đơn, phiền muộn ai là người lo cho các cụ, trong khi những đứa trẻ có người an ủi, vỗ về và nói với nó những lời dịu ngọt.
Ngân khoản của Liên bang cấp để ngăn ngừa tình trạng lạm dụng có đến 90% dành cho việc ngăn ngừa lạm dụng trẻ con, 7% để ngăn ngừa bạo hành trong gia đình nhưng chỉ có 2% sử dụng trong việc ngăn ngừa ngược đãi người già. Không biết có bao nhiêu đạo luật và ngân khoản dành cho việc chống lại việc ngược đãi súc vật?
Cứ vào “Pet-Abuse.com” chúng ta sẽ tìm thấy hàng nghìn trường hợp công dân Mỹ, già và trẻ, đàn ông lẫn đàn bà bị tù tội, phạt tiền vì bạc đãi, bỏ đói, đánh đập hoặc giết những con vật thân yêu trong nhà. Bỏ quên một bà mẹ già trong nhà dưỡng lão nhiều năm có phải là một trường hợp ngược đãi không? Chẳng lẽ là không? Vì nếu có, luật pháp đã bắt đứa con phải phạt vạ hay vào nhà tù.
Theo người xưa, tuổi thọ là một ơn Trời và là một phúc đức lớn cho gia đình nào có cha mẹ tuổi thọ cao, trước nhất là của chính người cao tuổi nhưng đồng thời cũng là cho con cháu, bởi vì cha mẹ có sống lâu, con cháu mới có cơ hội được thể hiện lòng hiếu thảo. Có ba điều người ta thường mong ước ở đời là Phước, Lộc và Thọ. Phước có chỗ đứng cao hơn hết, Lộc thì phù du mà Thọ chưa hẳn đã là may mắn.
No comments:
Post a Comment